Al vanaf je geboorte word je ouder. Iedereen wordt ouder. Vanaf je eerste schreeuw. Het leven gaat sneller als je ouder wordt. Schrijft Douwe Draaisma. Functies die in het begin werden opgebouwd kalven later af, geleidelijk. Fysieke functies, cognitieve functies. Lopen, hardlopen, de trein halen, de marathon. Spreken, schrijven, rekenen. Vreemde talen, brieven, e-mails, wiskunde, de balans van de BV.
Midlife
Baby, kleuter, puber, volwassene. ‘Midlife’ crisis en daarna? Evenwichtsproblemen. Niet meer fietsen. Valgevaar, vallen. Toch wel fietsen. Ouderen op elektrische fietsen. Levensgevaarlijk. Geen helm. Geen inschatting van de snelheid in de bocht.
Uit de bocht. Tegen een boom. Dood. Zelfoverschatting. Eigen schuld.
Veel bewegen
Wat deed je vroeger? Tennis, badminton, roeien, judo, jiu jitsu, om je zelfvertrouwen te geven.
Je kracht neemt af. Je kan het niet meer. Toch weet je, bewegen is belangrijk. Dus fitness club. Eenmaal per week. Halters, body building. Sterke spieren, broze botten, pas op.
Gezond voedsel. Veel groenten en vis. Veel water, niet te veel alcohol.
Je zintuigen
Je zicht, je gehoor. Aftakeling. Je hebt in ’t verleden dingen niet goed gedaan. Kan het helaas niet meer terugdraaien. Sluipend word je doof. Gehoorschade komt daar bovenop. Introverten hebben minder kans daar op. Gehoorbescherming kan ’t voorkomen. Herkenbaar?
Dat ben ik vergeten
“Ja, ik ken haar wel. Dat was me er een. Hoe heet ze ook weer? Leeft ze nog?”
Het geheugen begint ons in de steek te laten. Namen, woorden. Je gaat ook mensen, en dingen vergeten. Herkenning.
Douwe Draaisma schrijft er over in zijn “Vergeetboek”. En Joshua Foer in zijn “Geheugenpaleis”, de vergeten kunst van het onthouden.
Het vervelende is, je weet dat je iets weet, maar hoe kom je er weer op? Het ‘retrieval’ probleem. Proberen het associatief te benaderen: een mindmap maken.
Successievelijk komt een en ander weer boven.
De reddende technologie
Gelukkig schiet technologie ons te hulp. Externe databases in plaats van het interne geheugen dat niet meer goed toegankelijk is. Externe geheugens: Google, Wikipedia en, als kers op de taart, Perplexity als super Google.
Artificial Intelligence, een exponentieel ontwikkelend hulpmiddel. ChatGPT dat steeds meer capaciteiten krijgt. Wat was, wat is, beschrijf. Waar vind ik? Hoe spel ik? Het antwoord komt in seconden.
En onze cognitieve vaardigheden?
Maar, naast fysieke en zintuigelijke vermogens, hoe staat het met onze cognitieve vaardigheden?
De mentale processen waarmee je informatie opneemt, verwerkt, opslaat en toepast. Deze vaardigheden zijn onmisbaar voor dagelijkse activiteiten zoals communiceren, plannen, leren, werken en zelfstandig leven. Zoals:
Aandacht en concentratie Het vermogen om je te focussen op een taak of gesprek, ondanks afleidingen. Dit is cruciaal voor het uitvoeren van taken zoals autorijden, koken of werken.
Geheugen: Zowel het kortetermijn- als het langetermijngeheugen zijn belangrijk om informatie te onthouden, zoals afspraken, boodschappenlijstjes of instructies.
Probleemoplossend vermogen: Het vermogen om logisch na te denken, keuzes te maken en oplossingen te vinden voor alledaagse problemen, zoals het organiseren van je dag of omgaan met onverwachte situaties.
Redeneervermogen en logisch denken: Verbanden leggen, patronen herkennen en conclusies trekken zijn nodig om situaties te begrijpen en beslissingen te nemen.
Taalvaardigheid: Het begrijpen en gebruiken van taal, zowel mondeling als schriftelijk, is essentieel voor communicatie met anderen en het begrijpen van informatie.
Plannings- en organisatievermogen (executieve functies): Het stellen van prioriteiten, plannen van taken en organiseren van activiteiten, bijvoorbeeld het plannen van een reis of het indelen van je werkdag.
Snelheid van informatieverwerking: Hoe snel je nieuwe informatie kunt opnemen en toepassen, bijvoorbeeld bij het lezen van verkeersborden of het reageren op veranderingen in je omgeving.
Flexibiliteit: Kunnen schakelen tussen verschillende taken of aanpassen aan nieuwe situaties, bijvoorbeeld als plannen wijzigen.
Ruimtelijk inzicht: Het vermogen om afstanden, vormen en verhoudingen in te schatten, wat belangrijk is bij het navigeren door een ruimte of het besturen van een voertuig.
Creatief denken: Nieuwe oplossingen en ideeën kunnen bedenken voor onverwachte of complexe problemen.
Hoe staat het met jou?
Hoe zijn jouw cognitieve vaardigheden? Ze werken samen en maken het mogelijk om zelfstandig te functioneren, te leren, te werken en sociale relaties te onderhouden. Problemen met één of meerdere van deze vaardigheden kunnen het dagelijks leven aanzienlijk bemoeilijken.
Loop het rijtje eens langs en kijk hoe jij er voor staat. Alles OK? Gelukkig.
Achteruitgang te voorkomen?
De vraag is nu: is achteruitgang te voorkomen? Fysieke achteruitgang door bewegen, sporten op welk niveau dan ook. En mentale? Een belangrijke conditie, volgens mij, is stress vermijden. Bij het ouder worden krijg je doorgaans steeds minder verantwoordelijkheden. Goed , betekent minder stress.
Maar je kan ook zelf maatregelen nemen: minder zorgen maken, minder opwinden, meer “nee” leren zeggen, accepteren dat zaken niet gaan zoals je zelf wil, zeker accepteren als je er zelf niets aan kan doen, dus controledwang opgeven.
En, ‘social media’ afzweren. Schermtijd verminderen.
Kortom ’Take it easy, for a longer and better life’
Edwin Kisman
Meer rust, minder sociale media?
Probeer “TapOut”
Lees ook
Het geheim van een lang leven. 19 dec 2023
Geen zin in de vierde levensfase? 20 maart 2024
Op je dertigste begint het al, je gehoor gaat achteruit. 25 maart 2025