Het sprookje van de laatste mens

Er was eens een vrouw. Zij kreeg de naam Lucy. Een Australopithecus afarensi die 3,2 miljoen jaar geleden in Ethiopië leefde. Een van de voormoederen van de mens, met miljarden nazaten waarvan er op dit moment nog zo’n 8 miljard leven. Een onuitroeibaar species? Of niet?

Opkomende bedreiging
Wordt Kunstmatige Intelligentie (AI) een bedreiging voor de mens? Niet alleen voor schrijvende, tekenende, schilderende en musicerende vaklieden? Overvleugelt AI op korte termijn de zich superieur voelende diersoort? In een fractie van de tijdspanne waarin de mens vele diersoorten domesticeerde? Aan zich onderwierp.

Doemscenario
Dat doemscenario infiltreerde in de discussies naar aanleiding van de introductie van het AI taalprogramma ChatGPT. De ontwikkeling is inderdaad in rap tempo gegaan. Exponentieel gegroeid, volgens een pseudo Wet van Moore, gekoppeld aan de miniaturisering en opeenstapeling van de chips.

Nauwelijks te volgen
We kunnen het niet meer volgen, doen wel alsof, maar onze lichamen en breinen lopen nauwelijks voor op de ‘oer-mind-set’ van de jager-verzamelaars. Zo’n 14.000 jaar geleden. We zijn nog steeds jager-verzamelaars. Spiegelen ons aan ratten en racen voort op weg naar een hogere status. We jagen een carrière na en verzamelen onnodige spullen.

Technologische versnellingen
Intussen ontwikkelen creatieve innovators parallele werelden waarin de mens overbodig lijkt te worden. Dat proces is al lang aan de gang. Laten we zeggen dat de eerste versnelling kwam bij de uitvinding van het buskruit, toegeschreven aan de Chinezen. Een enorme sprong voorwaarts ten opzichte van de bestaande handwapens. Middelen om zowel mensen als dieren onder controle te houden.
De tweede versnelling vindt plaats tijdens de Industriële Revolutie, in de 17e eeuw. Alternatieven voor spierkracht worden ontwikkeld. Stoom- en daarna verbrandingsmotoren. Hierdoor worden eerst dieren (paarden) en daarna ook mensen overbodig. Werkloos. Geen probleem, voor mens en paard ontstaan alternatieven. Nieuwe beroepen. De ambachtsschool verdwijnt. MBO schuift op naar HBO, HBO naar Universiteit. Het brein vervangt de hand. Dat kan dankzij het vernuft van de mens.
Dan volgt de derde versnelling, eind twintigste eeuw. Het Wereld Wijde Web dat de mens in zijn regio in korte tijd grootschalig verbond met de rest van de wereld, met innovatie, met versnelling van technologische ontwikkelingen.

Kunstmatige intelligentie
Nu komt daar ineens als kind van de mens, de Artificial Intelligent, die dreigt zijn ouders naar het leven te staan. De macht over te nemen. Zoals dat wel vaker is gebeurd tijdens de evolutie op aarde. Bedreigend, beangstigend? Hoezo? De best aangepaste overleeft immers, volgens Charles Darwin. Als de mens de baas wil blijven moet hij er voor zorgen de best aangepaste te blijven. Zo niet, ‘so what’?

Kunstmatig Geweten (Artificial Conscience)
Delft de mens het onderspit, dan worden de zelflerende, robotachtige Kunstmatig Intelligente Wezens (KIW’s), de Terminators, de baas. De kans bestaat dat de mens dan degradeert tot de nieuwe slaaf van de Wezens. Een situatie waaraan pas een einde komt als de KIW’s naast intelligentie ook een geweten ontwikkelen. Dat zou kunnen gebeuren in minder dan de 300 jaar die er nu voor nodig was na het begin van de moderne slavernij.

Of overleven de KIW’s niet?
Of komen de KIW’s aan hun einde, door een gebrek aan indium, neodymium, antimoon, germanium, gallium of cadmium om maar een aantal bouwstoffen van ze te noemen? En dan? Dan rest slechts een Lonely Planet, waarvoor geen reisgidsen meer geschreven hoeven te worden.
In ieder geval leeft er dan ook niemand meer lang en gelukkig.

Edwin Kisman

Wat vond u van deze column?

Klimaatcrisis: De slimste overleeft
27 jan 2021
BBC: Will humans survive the century