Wil het niet lukken met je artikel, je stuk, je memo, je voordracht, je scriptie, je column of andere tekst? Kan je niet op gang komen? Weet je niet hoe je moet beginnen? Of, hoe je je ‘writersblock’ kan doorbreken? ChatGPT (verkort “Chat”) kan uitkomst bieden. Maar gebruik dit hulpje met verstand. ‘At your service’
Hulpje van de schrijver
Ik heb vorige week laten zien wat Chat niet zo goed kan. Wel kan je kan het programma gebruiken als research assistent, als hulpje. In een voorfase van het schrijfproces. Het programma, uitgaande van je onderwerp, een zoekopdracht geven, waarvan het resultaat een opstap is naar een tekst. Als je doorvraagt kan je zelfs suggesties krijgen voor het verder uitwerken van je stuk. Ideeën, invalshoeken, leads. Benutten dus, niet persé slaafs volgen. Belangrijk is dat je goede vragen stelt (‘prompts’) en daarna de antwoorden kritisch bekijkt en eventueel checkt.
Onderwerpen genereren
Het begint bij een idee, een onderwerp. Hoe kom je daar aan? Veel lezen. Boeken, non fictie en romans (vaak bronnen voor mooie metaforen) en, voor de actualiteit, kranten. Ik ben geabonneerd op de digitale edities van de Volkskrant, NRC, New York Times, Jakarta Post en Balidiscovery, en op sites zoals Follow the Money en Worldcrunch. Bijelkaar een overzichtelijke “dekking” van mijn omgeving. Voor mijn doel. Signalen uit de maatschappij oppikken. Tijdens het lezen, surfen en browsen noteer ik ideeën en bronnen. De aantekeningen verzamel ik in een database (de app ‘Notes’) en in de “bladwijzers” van NRC, de Volkskrant en Jakarta Post.
Tijdens het lezen kan het gebeuren dat ik denk “hé, een onderwerp”. Daarmee is een kiem gelegd, die langzaam groeit. Door associatief verder te gaan zoeken, zoals ik dat doe bij het maken van een ‘mind map’. Zoeken naar diepere lagen. Langzaam rijpt het groen tot grijs. Dan kan het ontwikkelen van, bijvoorbeeld, een column starten.
Het schrijfproces geassisteerd door Chat
Je hebt je onderwerp. Hoe ga je vervolgens te werk? Je schakelt Chat in, stelt een vraag over dat onderwerp. Eventueel een vervolgvraag. De antwoorden geven je meer grip op het onderwerp. Ze kunnen je ideeën geven en aanknopingspunten voor verdere uitwerking. Aan de hand daarvan kan je een structuur voor je stuk opstellen. Die structuurvraag kan je overigens ook aan Chat stellen.
Heb je eenmaal de structuur dan kan je op onderdelen (de “bouwstenen”) weer specifieke, zo concreet mogelijke, vragen aan Chat stellen. ‘To the point‘. Beoordeel de antwoorden op relevantie en check ze eventueel.
Rangschik vervolgens de antwoorden overeenkomstig je structuur en ga dan de tekst herschrijven tot een coherent geheel, in jouw persoonlijke stijl. Zo kom je tot “concept v 1.0”.
Laat dit concept een paar dagen rusten en herschrijf of schaaf het bij. Nieuwe vragen? Stellen! Zo ontstaat concept v 2.0. Dat herhaal je enkele malen tot de eindversie, waar je tevreden over bent. Deze column is v 6.0!
Wie is de auteur?
Met een goede structuur, dito vragen en veel geluk ontstaan er paragrafen die je zou kunnen ‘stapelen’ tot een (goed) stuk. Ben jij dan de auteur van dat stuk? Je zou dat kunnen beweren. Jij hebt immers de vragen gekozen zoals je op een toetsenbord letters kiest en aaneenrijgt tot woorden, zinnen en alinea’s.
Hoewel. In de Europese AI wet waar nu aan gewerkt wordt en die naar verwachting in 2026 van kracht wordt, wordt gesteld dat materiaal dat is gegenereerd door kunstmatige intelligentie, zoals ChatGPT, expliciet als AI-productie moeten worden gelabeld. Dus, wil jij als auteur te boek staan en niet beschuldigd worden van plagiaat, herschrijf de Chat teksten dan in je eigen bewoordingen en stijl.
Wat voor vragen?
Vragen, voor het schrijven van een column, zijn bijvoorbeeld:
1 Hoe kan ik Chat gebruiken bij het schrijven van een column?
2 Wat zijn de kenmerken van een column?
3 Hoe krijg ik concrete bronvermeldingen?
Met antwoorden die ik op deze vragen kreeg was ik het eens. In tegenstelling tot de antwoorden die ik kreeg op mijn vragen over de auteur van “Het Laatste Uur”. Zie mijn column van vorige week.
Mijn ervaring met ChatGPT?
Chat is een nuttig hulpje. Het helpt bij de start van een stuk. Het in gang zetten van het schrijfproces. Geeft, afhankelijk van je vraag, een algemeen overzicht en indruk van het onderwerp. Geeft je inspiratie en ideeën om op voort te bouwen.
Het globale antwoord is later te verdiepen door het stellen van specifieke vragen (prompts). De antwoorden zijn zakelijk en objectief. Ze geven geen meningen.
Je kan onderdelen overnemen. Stapsgewijs en herhaaldelijk schaven en redigeren zijn in het schrijfproces altijd essentiële handelingen.
Je kan anderzijds Chat ook gebruiken om je zelfgeschreven teksten te checken.
Coen van Zwol (filmrecensent van de NRC 17 mei 2023), schakelde Bing Chat in om een scenario te schrijven voor een remake van Casablanca. “Ik schreef ‘Casablanca, Summer of Love’ met AI“. Hij was niet helemaal tevreden maar ontdekte wel een verrassende vondst van de AI assistent.
Zelf eens proberen?
Wil je zelf ervaring opdoen met ChatGPT? Dat kan. Je vindt Chat GPT op de site van OpenAI
Je kan het programma gratis proberen tot een zeker aantal tekens. Ik heb voorlopig een abonnement genomen voor $ 24,20 per maand. Als ‘pilot’. Om te kijken wat ik er uit kan halen.
Edwin Kisman
Wat vond u van deze column?
Zie ook mijn column van vorige week in Invalshoek
“ChatGPT: zoek de schrijver van “Het Laatste Uur”
En lees de recente krantenartikelen
“Is ChatGPT slim genoeg om een wet te schrijven tegen gevaarlijke honden”, Bennie Mols, NRC 16 juni 2023.
“Hoe komen chatbots als ChatGPT tot hun antwoorden?”, Laurens Verhagen, Volkskrant 17 juni 2023