Onlangs ben ik begonnen met het ordenen van mijn fotomateriaal. Dat blijkt een enorme klus te zijn. Het gaat dan vooral om foto’s van vóór 2000. Afdrukken, zwartwit en in kleur, soms verkleurd, vergrotingen en contactprints, negatieven en dia’s. Een chaos.
De beoordeling van prints is makkelijk. Van dia’s gaat ‘t nog, maar negatieven zijn moeilijk, als er geen contactafdrukken van zijn gemaakt.
Ontspullen is niet het oogmerk
Het gaat nu niet om ontspullen. De keuzestress waarover ik het in een vorige column had speelt hier nauwelijks een rol. Het is duidelijk wat hier weg kan. Dubbele, onscherpe of onderbelichte foto’s kunnen weg.
Na 2000 zijn mijn foto’s uitsluitend nog digitaal. Overzichtelijk opgeslagen op mijn computer (en in de iCloud) en op externe schijven en kaarten.
Biografische bouwstenen
Foto’s zijn biografische documenten. Het zijn visuele aantekeningen. Vastgelegde feiten van meer of minder belangrijke gebeurtenissen. Herinneringen aan je leven, je werk en je reizen. Sfeertekeningen of concrete feiten, gedetailleerd. Ze kunnen nu weer de emotie opwekken van toen. Het verlangen oproepen naar het mooie dat was. Nostalgie.
Een enkele keer wil het wel eens andersom: een foto die zich valselijk in je geheugen heeft genesteld als een eigen herinnering. Een surrogaat.
Een praatje bij het plaatje
Een belangrijk criterium is dat je bij een foto een verhaal kan bedenken. Kan je dat niet, dan heeft zo’n foto geen waarde en kan ie weg. Net als die onscherpe foto’s. Geen verhaal, geen herinnering, geen verblijfsvergunning.
Een foto met een verhaal vormt een compleet biografische document. Een bouwsteen voor je biografie. Je metselt daarmee je biografie.
Over autobiografieën heb ik in 2021 en 2022 al drie columns geschreven. Over de soorten, over het belang ervan, over de werkwijze, over het begin en de aanpak. Verder , over de schriftelijke en orale bronnen. Maar niet eerder over foto’s als bron.
Hoe ga ik de foto’s ordenen?
Welke strategie ga ik volgen voor mijn “foto-ordeningsproces”? Ik begin met het verkrijgen van een overzicht, het in kaart brengen van de prints. Daarvoor leg ik ze uit op een grote tafel, op stapels. Soort bij soort. Dan selecteer ik ze op relevantie. Zijn het mijn herinneringen, is er een bijschrift bij te schrijven? Heb ik werkbare bouwstenen te pakken? Naderhand zal ik ook de negatieven en dia’s zó ordenen.
Het scannen
Vervolgens ga ik de foto’s scannen, voor zover ik dat niet al eerder heb gedaan. Ik gebruik daarvoor een app ‘Photomyne’ waarmee ik al een goede ervaring heb. Scannen gaat met een iPad of een iPhone. De scans worden direct opgeslagen in albums van Photomyne, die ik heb aangemaakt. Voor elke periode uit mijn leven of thema, een apart album. Hierin kan ik ook ook foto’s uit het fotobestand op mijn computer importeren.
De autobiografie
Bij de foto’s in de albums schrijf ik onderschriften. Dat is niet zo moeilijk want ik heb het beeld als aangever. Uiteindelijk vormen foto en onderschrift bouwstenen voor mijn autobiografie. Naast de bouwstenen uit andere bronnen. Zoals dagboeken, agenda’s, interviews en berichten uit media.
De biografie in boekvorm
Ik ben begonnen met het selecteren en categoriseren van prints. Gevolgd door het scannen. Daarna ga ik de negatieven en de dia’s selecteren en scannen. Na het schrijven van de bijschriften ga ik de bouwstenen verzamelen, ordenen en vervolgens samenvoegen. Daarna ga ik schrijven. Je kan er een fotoboek van maken of een boek met foto’s. Tenslotte ga ik het redigeren en vormgeven. Het verhaal af- en persklaar maken.
Ik laat het dan drukken, door een gespecialiseerde drukker. Bijvoorbeeld Albelli.
Ik heb dat proces al tweemaal eerder meegemaakt. Zoals bij “Het Paradijs”, de geschiedenis van twee huizen. Dus dat zal wel lukken.
De oplage? Dat bekijk ik tegen die tijd.
Ook iets voor u? Aan de hand van foto’s een autobiografie opzetten?
Probeer het. Het resultaat is heel bevredigend.
Edwin Kisman
Wat vond u van deze column
Eerdere columns over dit onderwerp
Een autobiografie? Begin er tijdig aan. 23 september 2021
Nostalgie: terug naar een verloren Paradijs. 4 mei 2022
Autobiografie, een nuttig hulpmiddel. 11 mei 2022
Aan de slag, schrijf een autobiografie! 26 juli 2022