Schrijfster Eline Rosenhart (21) presenteerde op 3 maart 2015 haar nieuwste historische roman ‘Ik zal verborgen zijn’. Het is een bijzonder boek, zowel qua inhoud als qua verschijningsvorm. De auteur eiste nadrukkelijk van de uitgever dat het boek duurzaam geproduceerd zou worden.
Ik zal verborgen zijn is een boek met meerdere verhaallijnen. Centraal staan twee Joodse vrouwen met dezelfde naam, die strijden voor een volk dat wordt bedreigd in zijn bestaan. De ene Hadassah vlucht na de Kristallnacht (1938) vanuit Duitsland naar Nederland en raakt betrokken bij het verzet. De andere Hadassah leeft in het oude Perzië en wordt koningin. Ook zij riskeert haar leven voor haar volk. Onderwerpen als antisemitisme, ‘mensch’ zijn, bovenmenselijke moed en een God die zich verbergt, komen uitgebreid aan de orde. Tot zover voor wat de inhoud van het boek betreft.
Papier heeft het niet gemakkelijk als drager van content. Door de vloed aan informatie en activiteiten is er minder tijd voor het lezen van lange teksten en boeken. Daarnaast zet de digitalisering van content door. Ook zijn er vooroordelen: papier zou ouderwets en niet goed voor het milieu zijn. Toch bepaalt het papieren boek nog steeds het grootste deel van de boekenmarkt. Dat is niet verwonderlijk. Het gevoel, de leeservaring, de rust van de verstilde informatie van een vel papier … het lezen van een echt boek is en blijft een feest, vindt het merendeel van de lezers. En een papieren boek is duurzaam, mits de juiste keuzes worden gemaakt. De duurzaamheid van papier heeft van doen met de unieke eigenschappen van het materiaal: de grondstof is hout. Een bos neemt CO2 op en hout is een hernieuwbare grondstof (het Europese bosoppervlak is sinds 1950 met 30 procent gegroeid). Van het in Nederland gemaakte papier en karton bestaat 82 procent uit oudpapier.
Project Duurzaam Boek
Vorig jaar rondde Papierenkarton.nl het project Duurzaam Boek af. Het project leverde een boek op met een indrukwekkende CO2-reductie van 51 procent als eindresultaat. Dat resultaat werd onder andere bereikt door gebruik te maken van hout uit gecertificeerde bossen; het beperken van snijafval; een efficiënte opmaak; groene energie en recyclebare grondstoffen. Tevens werd een lijst gepresenteerd met aanbevelingen voor uitgevers over het verduurzamen van boeken. Een belangrijk onderdeel van verduurzaming is ketensamenwerking. Als alle partners in de keten willen verduurzamen en samen zoeken naar mogelijkheden, is de productie van een boek met een lagere klimaatimpact goed realiseerbaar.
Een van de doelen van Duurzaam Boek was het creëren van bewustwording. Dat zou ook andere uitgevers moeten motiveren om duurzame besluiten te nemen en samenwerkingsverbanden met ketenpartners aan te gaan. Zoals ik in mijn vorige blog (‘Uitgever speelt grote rol bij verduurzaming tijdschrift’) al schreef: de uitgever speelt een kardinale rol bij de verduurzaming van uitgeefproducten. Immers, hij bepaalt de oplage en vorm van het boek en beslist met wie hij samenwerkt bij de productie. Bij Duurzaam Boek ontbraken de auteurs als ketenpartner. Het bijzondere van het boek van Eline Rosenhart is niet alleen dat het is gemaakt conform diverse aanbevelingen uit het project Duurzaam Boek, maar dat het de schrijfster is, die de handschoen heeft opgepakt. Zij wilde samen met de uitgever een duurzaam geproduceerd boek publiceren. De uitgever, bekend met Duurzaam Boek, stond hier graag voor open. De eisen die door Eline zijn gesteld, zijn door Uitgeverij Kok (onderdeel van VBK Uitgeversgroep) prachtig doorgevoerd. De rol van Rosenhart in de verduurzaming van het boek laat zien dat een nieuwe generatie (schrijvers) opstaat en duurzame productie eist. Overigens stellen ook klanten van (kleine) uitgeverijen steeds vaker eisen aan de duurzaamheid van producten.
Het boek is gedrukt bij Drukkerij Wilco, een volledig CO2-neutraal bedrijf. Het papier komt uit Europa en is FSC gecertificeerd. De VBK Uitgeversgroep voert ook beleid om papier- en transportgebruik terug te dringen. Papierenkarton.nl is trots op dit boek en is blij dat een nieuwe generatie schrijvers de aanbevelingen van Duurzaam Boek bijna als vanzelfsprekend eist. Dat biedt hoop, want verduurzaming moet.
Erik Timmermans
directeur papierenkarton.nl