Wie proberen ons gedrag te beïnvloeden? Als vanouds religies, sekteleiders, overheden en reclamemakers. Een online mix hiervan is de nieuwe klasse van de online beïnvloeder of influencer. Zij beheersen grotendeels de ‘socials’, de sociale media. Ze beïnvloeden hun volgers.
Onvrede
Dat kan redelijk onschuldig zijn. Bijvoorbeeld het aanprijzen van kleding, schoonheidsbehandelingen, juwelen. Reclame dus. Daar zitten schaduwkanten aan. Aanzetten tot het kopen van nog meer overbodige spullen. Die, als het even meezit, via Marktplaats of Vinted weer in roulatie worden gebracht. Maar ook het zaaien van onvrede bij jonge mensen. Door het tonen van ideaalbeelden. Van lijven, gezichten, huizen, levens. Die altijd buiten hun bereik zullen blijven. Knagende onvrede. En, ‘last but not least’, het aanzetten tot gevaarlijk gedrag
Sektes
Influencers. Leiders van een online sekte. Een nieuw fenomeen. Met veel tot heel veel volgers. Bieden aanlokkelijke vergezichten. Zetten anderen aan tot daden.
Sekteleiders hebben altijd bestaan. Mensen met een boodschap, die anderen daarmee aan zich bonden
Je hebt ze in allerlei soorten. Momfluencers, finfluencers, medfluencers, sexfluencers, bodyfluencers, facefluencers, foodfluencers en killfluencers.
Virale sektes
Influencers, leiders van een virale sekte met soms miljoenen volgers. Nationaal, internationaal, globaal. De schaalgrootte varieert, maar is beduidend groter dan die van de standwerker op de markt. De activiteit is vergelijkbaar.
Voor de omvang van de virale sekte geldt een soort sterrenclassificatie. Beginnend bij nano, met 10.000 of 10k volgers. Daarna oplopend: micro 10-25k, meso 25-75 k, macro 75-200k en tenslotte mega 200-1000k. Een miljoen volgers, de spekkopers.
Tot de laatsten behoren ook de staatshoofden die naast internet, ook nog radio en televisie tot hun beschikking hebben. Om hun gedachten te verspreiden. Hun militaire avonturen te rechtvaardigen.
Onzekerheid
Influencers spelen in op de onzekerheid van hun volgers. ‘n Soort religie. Leunen soms op complottheorieën, die wantrouwers en onzekeren verenigen. Die bang zijn iets te missen. Fomo. Uitgesloten te worden. Jaloers zijn op de voorgeschotelde ‘fata morgana’.
Medfluencers
Onvrede zaaien is tot daar aan toe. Gevaarlijk wordt het als ‘out of the blue’ onjuiste medische adviezen worden gegeven. De medfluencers. Artsen maken zich daar zorgen over. Er zijn drie opties om daar iets aan te doen. Medici opleiden tot influencer, influencers een medische opleiding geven of beide in paren laten optreden. Nu is die tweede optie niet makkelijk. Vergelijkbaar met het dilemma uit de tijdschriftenwereld: technici opleiden tot journalisten of journalisten opleiden tot technici.
Finfluencers
Een andere potentieel gevaarlijke klasse is die van de finfluencers . Die houden hun volgers gouden bergen voor. Hebben vooral jongeren in de greep die dromen van rijk worden zonder te werken. Die liever niet horen van ‘no pain, no gain’ en hopen op ‘much gain, no pain’. Helaas, zo werkt het nog steeds niet. Worden gelokt in de val van dure cursussen. Investeren met geleend geld. En eindigen met ‘much loss, much pain’.
Girl Math
Girl Math, op Tiktok, is een ander influencer fenomeen. ‘Mental accounting’. Het goedpraten van een kostbare uitgave. Door als het ware “de roos rondom de pijl te tekenen”. Door een dure tas per gebruiksmoment af te schrijven. Zo je het gevoel te geven dat ie eigenlijk heel goedkoop was. Tekenend voor de decadente tijd waarin wij leven.
Offline sekteleiders: killfluencers
Dan heb je nog de traditionele ‘offline’ sekteleiders. Mannen of vrouwen met een kleine groep volgers. ‘Face to face’. Bekende voorbeelden Jim Jones (‘Peoples Temple’) en David Koresh (‘Branch Davidians’). Beiden gewelddadig. Je zou ze tegenwoordig ‘killfluencers’ noemen. Jones had zo’n 900 volgelingen. Die op 18 november 1978 in Jonestown (Guyana) op “verzoek” van hun influencer een fruitdrankje met cyaankali dronken. En zo het leven lieten.
Regulering?
Influencers, een vloek of een zegen? In het geval van de medfluencers en finfluencers zou je kunnen denken aan toezicht, opleiding en certificering. Wat daar tegenin wordt gebracht is de “vrijheid van meningsuiting”. Vaak een grijs gebied. En in veel gevallen een dooddoener. Letterlijk.
Edwin Kisman
Wat vond u van deze column?
Lees ook
Zorgen over de medische adviezen van influencers
De Stentor 16 oct 2023
Artsen maken zich terecht zorgen over de (onbewezen) gezondheidsadviezen van influencers
Elle 17 okt 2023
De influencer industrie KNMG
21 dec 2023
Veel finfluencers balanceren op het randje van wat mag
NRC 12 jan 2024