Eigenlijk zou zij drie keer per week moeten gaan. Naar een ‘fitness center’ of een atletiek baan. Dat is haar twee keer gelukt, maar daarna ging het mis. Ondanks alle goede voornemens. Zij is ervan overtuigd dat het heel belangrijk is. In deze tijden van stress en ‘burn-out’. ‘Mens sana in corpore sano’. Maar toch..
Ritualiseren
Is daar wat aan te doen? Ja. Zij zou van bewegen een ritueel kunnen maken, een gewoonte. Een vaste prik in de week. Automatische piloot. Klinkt goed, maar hoe komt zij zover? Hoe komt zij over die drempel?
Gedwongen over de drempel
In de eerste plaats moet zij het doel èn het belang van ‘fitnessen’ met een vaste regelmaat goed tot zich door laten dringen. Overtuigd zijn alleen is niet voldoende. Geen twijfel er over laten bestaan. Een vaste plaats geven in haar voelen en denken, haar onderbewuste.
Wat levert dat op? Niet alleen een gezond lichaam maar ook voldoening. Dat het weer gelukt is. Een gelukkig mens. En helemaal als zij het voortdurend blijft volbrengen. Week na week.
Discipline tot het leuk is
Zolang zij nog niet zover is, moet zij zichzelf tot die regelmaat dwingen. Keer op keer over die drempel stappen. Discipline. Totdat het ritueel een vanzelfsprekendheid voor haar geworden is. Een deel van haar leven. Een gewoonte, vastigheid, waarbij zij op een gegeven moment zelfs gaat verlangen naar die ankerpunten in haar leven. De klussen waar zij eens zo tegenop zag.
Rituelen of gewoontes
Wat zijn rituelen? Een ritueel is een reeks handelingen die, met een vaste volgorde, op een bepaald moment uitgevoerd worden. Een voorbeeld: religieuze rituelen
Ze kunnen ook een andere intentie hebben. Bijvoorbeeld bijgeloof.
De scheidslijn tussen rituelen en gewoontes is vaag. Wat de een een gewoonte noemt kan de ander een ritueel noemen. Zoals Mason Curry ze noemt in zijn boek “Dagelijkse Rituelen”.
Een relaxter leven
De voordelen van dagelijkse rituelen is dat het leven er meer ontspannen door wordt. Je hoeft niet meer te denken, geen beslissingen te nemen over wat je gaat doen. Het gaat vanzelf. Je hoeft een deel van je besliscapaciteit niet aan te spreken. Een vermindering van je stress-risico, een verlaging van je ‘burn-out’ kans.
Vaste gewoontes geven structuur aan je dag, je leven. De resterende tijd kan je naar believen indelen.
Dagelijkse rituelen
In het boek van Mason Curry (2013, met aanvullingen van Eva Hoeke) “Dagelijkse Rituelen” worden de gewoontes van een groot aantal (153) creatieve mensen beschreven inclusief hun werkplekken. Schrijvers (87), beeldhouwers, schilders, architecten, componisten en wetenschappers ze hebben allemaal hun eigen rituelen.
Enkele voorbeelden uit het boek.
Ernest Hemingway
Hij schreef staand, met zijn gezicht naar een boekenplank op borsthoogte met daarop een schrijfmachine, en daarbovenop een houten lessenaar.
Truman Capote
“Ik ben een totaal horizontale auteur. Ik kan niet nadenken als ik niet lig, in bed of uitgestrekt op een divan”.
Vladimir Nabokov
Hij begon de eerste versie van Lolita tijdens een rondreis door Amerika, ‘s nachts werkend op de achterbank van zijn geparkeerde auto – de enige plek in het land, aldus Nabokov, zonder lawaai en zonder tocht.
En wat te denken van Beethoven die ontbeet met koffie die van precies zestig bonen was getrokken. Of, Woody Allen die om de haverklap onder de douche springt om nieuwe inspiratie op te doen.
Het bijgeloof van sporters
Voor sporters zijn rituelen vaak een vorm van bijgeloof. De hoop succes af te kunnen dwingen. De goden gunstig te stemmen. De wedstrijd te winnen.
In een artikel in het AD van 12 april 2019 over sporters en hun rituelen las ik het volgende over de tennisser Rafael Nadal.
“Rafael Nadal is misschien wel de koning van de rituelen. Voor iedere service heeft hij zes handelingen die hij uitvoert. Eerst veegt hij de lijn schoon. Dan tikt hij, mits hij op een gravelbaan speelt, met een racket de onderkant van zijn schoenen schoon. Vervolgens trekt hij aan zijn onderbroek, haalt hij het bezwete shirt van beide schouders, veegt hij het zweet van zijn neus en de haren achter de oren”. En dat is nog niet alles
Mijn eigen rituelen
Ik ben heel gestructureerd. ‘Nature’ en ‘nurture’. Niet zo compulsief als Robert de Niro in de film ‘Analyze this’. Op straat lopen met een wisselpas. Maar toch.
Dat betekent voor mij dat ik veel rituelen heb. Laat ik enkele noemen:
’s Ochtends om zeven uur opstaan. Klein kopje poeder-espresso. In een luie stoel zitten en naar buiten staren. De zon zien opkomen. De ideeën stormen binnen. Daarna ontbijt klaarmaken, mijn hielspoor oefening doen, de kat eten geven en om acht uur samen ontbijten in bed. ’s Zondag croissantjes en geperste sinaasappelen in plaats van muesli.
Sinds kort, tweemaal per week om half zeven op en om zeven uur naar de roeiloods. Kwart over zeven op het vlot. Roeien op de Rotte. 5 km sturen, 5 km roeien. Een uur in de boot. Koffie met koek na afloop. Ik kijk er naar uit. Totdat het om 07.30 te donker is. Ja, er is een grens.
Een bijzondere is mijn “krètèk ritueel”. Als het hard regent, beide serredeuren open, stoel in de opening en een krètèk opsteken. Luisteren naar het tikken van de regendruppels op het water. Kijken naar het opspatten. Wegzinken in gedachten aan de tropen. Nostalgie. Vorige week, om drie uur ’s nachts, was er zo’n regenbui met een hoog krètèk gehalte. Het lawaai van regendruppels die met hoge snelheid op ons schuine dakraam te pletter vielen. Ideaal. Maar wie gaat om drie uur ‘s nachts een krètèk roken? Jammer. ‘Sudah‘.
En zo heb ik nog een aantal.
Doel pas bereikt als je naar de klus verlangt.
Wat dus te doen als je opziet tegen een regelmatig terugkerende “klus”? Probeer er een ritueel, een gewoonte, van te maken. Net zo lang tot je echt naar die klus gaat verlangen. Tot die leuk is. Onmisbaar. Probeer bijvoorbeeld eens een ritueel te ontwerpen voor het “Niksen”, als je dat normaliter niet ziet zitten.
Edwin Kisman
Wat vond u van deze column?
Columns. Eerdere gerelateerde columns in Invalshoek
Procrastinatie? Deadline niet gehaald? – 29 april 2016
Last van uitstelgedrag? Een pomodore en een wekker kunnen je helpen. – 25 aug 2017
Weerstand tegen verandering. Wat doe je er tegen? – 5 nov 2019
Huisarrest: buffelen of lummelen, Hard werken of niksen? – 22 apr 2020
Doe wat je leuk vindt en neem er de tijd voor – 25 juli 2023
Artikelen. In de New York Times verschenen onderstaande artikelen.
De titels spreken voor zich.
When the last thing you want is exercise – 21 jan 2022
How can we work more exercise into our days in a way that’s both enjoyable and sustainable? – 25 aug 2023
Leuk! Interessant! Met punten van herkenning, zoals de dagelijkse rituelen.