voorheen vakblad
Een burcht, l’Ardour de Sambre. Tegen een rotsformatie geplakt. Al drie maanden belegerd. Een patstelling. Belegerden kunnen niet in of uit. Hoe kunnen ze ‘t zolang uithouden? Hoe komen ze aan hun voedsel? Alle toegangen zijn geblokkeerd. Ja, alleen bij die rotsformatie niet. Maar daar kan niemand langs.
Ik ben een volger van Leonardo da Vinci. Al decennia lang. Niet op Facebook, Instagram of Tik-tok. Ook niet op Twitter. Nee ik ben betoverd door en volg zijn notitieboeken, zijn Codexen.
Codex
Ik heb niet het vermogen van ’n Bill Gates die de Codex Leicester in 1994 op een veiling voor € 26,5 miljoen kocht. Dat zou nu wel meer zijn als ik kijk naar het versnipperde schilderij van Banksy “Love in the Bin” dat onlangs werd geveild voor bijna € 22 miljoen terwijl het drie jaar geleden € 1,2 miljoen opbracht. Ik heb zo’n fysieke Codex ook niet nodig. Je kan online digitale versies bekijken. Geen witte handschoenen nodig om de pagina’s voorzichtig om te slaan. Gewoon ‘swipen’.
Exposities
Die eerste digitale versie zag ik in juni 2003 in het Louvre bij de tentoonstelling ‘Les Carnets de Léonard de Vinci’. Ik heb toen ook een lange blik geworpen op de Mona Lisa. Als fan van Leonardo heb ik natuurlijk ook andere exposities en plekken bezocht. Het meest opmerkelijke was een weekend in Milaan toen de Codex Atlanticus werd tentoongesteld. Ben vergeten wanneer dat was. In 2004 heb ik zijn geboortehuis en en museum in Anchiano nabij Vinci bezocht. In Rotterdam ben ik naar een reizende tentoonstelling geweest met reproducties van een aantal van zijn kunstwerken en van 70 nagebouwde uitvindingen. Ook het Clos Lucé, het kasteel in Amboise waar hij de laatste jaren van leven doorbracht als gast van koning Frans I van Frankrijk. Da Vinci was een genie en ‘homo universalis’.
Tekst en beeld
Waar ik voor val is zijn integratie van beeld en tekst. Zijn tekeningen en zijn mooie handschrift. Stuk voor stuk kunstwerken. De lijnen, de letters en de tekeningen in sepia op een sepia achtergrond. Zijn teksten zijn in spiegelschrift, hij was linkshandig. Ze zijn niet te lezen, ook niet voor de spiegel. Maar dat doet er niet toe.
Openbare octrooiaanvragen
Da Vinci noteerde zijn ideeën in notitieboeken. Het zijn notities van ideeën, voorstudies voor schilderijen en beelden, het zijn ‘labjournaals’ met observaties, bijvoorbeeld van de beweging van een vogelvleugel vijf eeuwen vóór de ontwikkeling van hogesnelheidscamera’s. Razend knap. Veel van zijn uitvindingen beschreven, als het ware een verzameling openbare octrooiaanvragen.
Notitieboek waarom?
Gedachten en vooral ideeën verdienen het om vastgelegd te worden. Vooral de waardevolle, de ‘eureka’ momenten. Doorgaans blijven flitsen niet lang hangen. Komt er een nieuwe prikkel of gedachte dan wordt de vorige al weer uit het kortetermijn geheugen verdrongen. Als een biljartbal die door een andere bal naar de hoek van de tafel wordt gestoten en daar in de zak verdwijnt. Het is dus zaak om die flits zo snel mogelijk te noteren. Of om ‘m te zekeren, door ‘m een paar keer te herhalen of ‘m in je geheugenpaleis te plaatsen. En als je ’m al kwijt bent kan je proberen er weer op te komen door even terug te lopen, terug naar de omgeving waarin de gedachte opkwam.
Zo veel mogelijk aantekeningen maken
Het beste is echter door aantekeningen te maken. Als je geen notitieboekje bij de hand hebt kan je op z’n minst steekwoorden neerpennen op de achterkant van een bierviltje of op een mondkapje. Later werk je je gedachte dan uit. Beter is altijd een notitie boekje bij je te hebben. Een dicteerapparaat kan ook. Dat is tegenwoordig niet zo’n probleem. Gewoon een iPhone met een geschikte app zoals “Dictafoon”. Je speelt dan naderhand je iPhone met het dictaat af. Houd ‘m voor je computer waarop het tekstprogramma “Word” geopend is. Het dictaat wordt rechtstreeks in getypte tekst omgezet. Wonder van moderne technologie!
Achteraf reconstrueren
Heb je geen notitieboekje of dictafoon bij je dan kan je altijd proberen je gedachten zo veel mogelijk te reconstrueren door achteraf een mindmap te maken. Het associatieve karakter van deze techniek maakt het mogelijk ook naderhand een groot gedeelte van de gedachten weer op te halen.
Hoe leggen we onze gedachten vast onder verschillende omstandigheden? Een paar voorbeelden uit mijn eigen praktijk, beschreven in eerdere columns.
Het brainstorm moment, tijdens het ontwaken
“ Voor ’t geval me zoiets ’s nachts overkomt heb ik naast het papier ook nog een klein lampje liggen. Gedachten, ideeën, associaties, een hele waaier. Soms zijn het resultaten van ‘n inprenting vóór het slapen gaan. Een probleem, een concept, een constructie. Helder geformuleerd”.
Tijdens het roeien op de Concept2 roeimachine
“ Ik heb intussen ontdekt dat ik tijdens het roeien op een Concept2 een zelfde staat van ontspanning bereik als onder een douche. Ik heb daarom een notitieblok en een potlood naast me liggen om de invallen vast te leggen. Af en toe stop ik en noteer wat. Het laterale denken wordt gestimuleerd. De verveling verdreven” .
Midden in de nacht, het nachtelijk intermezzo
“Ik werd midden in de nacht wakker, een uur of drie en kon niet weer in slaap komen. Merkte dat mijn hoofd vol zat met gedachten en ideeën, door het lezen, het ordenen van idee-mappen en het denken erover. Het onbewuste was door blijven werken. Ook de angst mijn ideeën te vergeten hield mij uit mijn slaap. Vastleggen. Ik uit bed. Naar de tafel in de kamer. De lampen erboven waren gelukkig wat gedimd, anders zou ik te wakker geworden zijn. Ik heb een stapeltje papieren gepakt en ben haastig en snel gaan schrijven, als bij ‘freewriting’ , zonder te letten op punten of komma’s, voortdurend tegen mezelf zeggend “leesbaar schrijven”. Gedachten, associaties. Een lineaire mindmap”.
Tot slot: máák dat ideeënboek
Al die losse flodders moeten op een gegeven moment worden verzameld. Tot een coherent geheel gemaakt. Bijeengebracht in een ideeënboek, een persoonlijke codex. Door schrijven, tekenen of mindmapping. Dat kan ‘old school’ op papier of digitaal. Wat ‘top of de bill’ is, is dat je de gedachten indexeert, ‘tagged’, zodat je weet wat je wáár kunt vinden. Succes er mee!
Edwin Kisman
Lees ook eens de volgende columns
De Ideeënfabriek of het ‘brainstorm moment’ – maart 2015
Goed geheugen: aangeboren of aangeleerd? – 13 april 2017
Bewegen is goed, maar wat doe ik tegen die verveling? – 21 dec 2020
Een ‘retraite’ om weer inspiratie op te doen – 10 sep 2021
En de volgende links
Leonardo da Vinci, WIKI
Het geheugenpaleis De vergeten kunst van het onthouden van Joshua Foer
Pandemie.
Een mogelijke aanslag in de antropogene periode. Na de ‘Krijt- en Paleogeen-exctintie‘ zo’n 66 miljoen jaar geleden nu de ‘Krijt- en Man-made extinctie‘. Naast klimaatversjachering nu de covid-19 pandemie. Beide wereldwijd. Apocalypse. In ‘hindsight’ kan je vaststellen dat zij al enkele malen voorspeld is. Door Bill Gates bijvoorbeeld, in een TED talk ,vijf jaar geleden.
Angstmanagement
Hoe beperk je de schade? Door angst te bespelen om maatregelen voor te bereiden en door herhaling.
Angst opwekken voor de dodelijke, zich exponentieel verspreidende, onzichtbare sluipmoordenaar. Vervolgens door voor de hand liggende disciplinaire maatregelen af te kondigen en die voortdurend te herhalen. De kans op overdracht te beperken (1,5 meter) en eenmaal geland het gespuis weg te wassen, vooral van de handen.
Herhalen
Herhalen, herhalen. Voortdurend de opdracht herhalen, dagelijks, ondersteund door indringende beelden vanuit ziekenhuizen, besmettings- en sterftestatistieken. Oorlogs retoriek. Herhalen, RIVM galore. Een breinpositie creëren voor de magische afstand van anderhalve meter.
Oorlogsretoriek
Wat is oorlog? Dat weten alleen de kwetsbare oudjes, de veteranen van (vredes)missies en de bewoners in azc’s die een 21ste eeuwse oorlog zijn ontvlucht. Voor de anderen is het boekenwijsheid.
Wat is oorlog? Lees Sylvia Wittemans column ‘Darmen’ (Volkskrant 18 april) waarin zij citeert uit Erich Maria Remarques boek ’Im westen nichts neues’: “.. een ander loopt naar de verbandposten, over zijn handen, die hij voor z’n buik houdt, puilen de darmen..”. Of de toespraak van Arnon Grunberg op 4 mei over de man die weigert kerosine te gooien in een kuil met vrouwen en kinderen en daarna zelf in de vlammenzee wordt gegooid. Dat is oorlog.
Of het dagboek van mijn zuster, 17 september 1944, Manado. “Het was een oorverdovend lawaai van vliegtuigen in duikvlucht en vallende bommen en het afweergeschut. De schuilkelder schudde enorm heen en weer. Edwin en ik hadden wadjans op ons hoofd. Erbovenop een kussen en mijn moeder met haar beide armen eroverheen, als een kloek. Het was alles heel angstig, de bedienden almaar biddend”. Manado platgebombardeerd vanaf de nabijgelegen Amerikaanse basis, Morotai. Dat is oorlog.
Ontspannen
Wat te doen als de boog te lang gespannen blijkt te zijn? Als de kracht van de herhaling begint te tanen? Als blijkt dat het gevaar van het virus voor de mens ernstig is maar minder groot dan voor de bedrijvigheid. Disruptie. Ontregelde globale logistiek. Een honger-pandemie “van bijbelse proporties”. Honderd miljoen mensen vallen om. Wat te doen? Ontspannen, ontspannen. Beter te vroeg, dan later spijt.
Wat als er een tweede golf aankomt? Dan gaan we in de periodieke onthoudings modus. Zoals ik in mijn vorige blog schreef. En weer herhalen, herhalen. Lockdown, lockup.
Dienstplicht
Want de discipline van de burger blijkt minder groot dan gehoopt. Misschien kan in de aanloop naar komende golven de algemene dienstplicht weer worden ingevoerd, voor jongens èn voor meisjes. In dienst leer je discipline. Sta je meteen klaar voor de volgende oorlog.
Je hoofd gebruiken
Je komt al een heel eind met niet het hart laten spreken (angst) maar het hoofd (ratio). Afstand en reinheid. Consequent. Maar ja, die discipline opbrengen. We zijn geen robots, we willen af en toe knuffelen, een hand geven. Huidhonger.
Herhalen
Herhalen, het werkt. We kennen het uit de reclame. We kennen het uit de sterke toespraken van Barack Obama. “Yes we can”. Geïnspireerd door Martin Luther King. “I had a dream”.
Inprenting. Inweken, weerstand breken, voortraject, dan herhalen. Angst management. Elke avond de RIVM statistiek op TV. IC bezetting, aantal opnames, aantal doden. Updates van dezelfde content. Herhaling. Inprenting. Angst als middel tot inprenting. Gedragsverandering.
Breinpositie
Persconferenties. Rutte , de Jong en van Dissel. Herhaling. Breinpositie gecreërd voor een 1,5 m samenleving. Herhaal ik mezelf nou? Ook het leerproces is een kwestie van herhalen, instampen. Dobelli beveelt het aan: minder boeken lezen, maar elk boek één of tweemaal, vlak achter elkaar. Trainen is herhalen. Muziek instuderen is herhalen. Goed waarnemen is herhalen. Leonardo da Vinci was er goed in. Constant waarnemen, de beweging van een vogelvleugel.
De moraal van dit verhaal? Als je wilt dat je boodschap overkomt. Herhaal die, herhaal, herhaal. En kom tijdig met een nieuwe boodschap. Lockup, lockup, lockup.
Edwin Kisman
Luister naar de volgende speeches…
Bill Gates, TED Talk ‘ The Next Outbreak..’ maart 2015
Barack Obama: ‘Yes We Can’ 9 jan 2008
…en lees ook de volgende blogs
Senangity daalt tijdens de ‘lockdown’ 29 apr 2020
Huisarrest: buffelen of lummelen. Hard werken of niksen? 22 apr 2020
De Pandemie: een ‘man-made extinction’? 9 apr 2020
Op nieuwsdieet, mijd het nieuws 23 jan 2020
Weerstand tegen verandering. Wat doe je er tegen? 5 nov 2019
Apocalypse Magazine. Een eigentijds klimaatblad 27 sep 2029