Passende aandacht tijdens de week van het geld. Passend spreekwoord ook. “Op tijd” is daaraan een belangrijke toevoeging. Want doe je dat niet dan val je in handen van de ‘incasso industrie’. Die schulden explosief doen stijgen door stapeling van boetes, exploten, incassokosten en rentes. Soms vertienvoudigen.
Uitwassen schuldenindustrie
Over de uitwassen van de schuldenindustrie schreef Lydia Heuveling van Beek, kantonrechter, in het Nederlands Juristen Blad (7 mei 2018): “De kans op uitwassen wordt groter wanneer een schuldeiser geen risico meer draagt voor de betaling van een vordering op grond van een overeenkomst die hij destijds met een schuldenaar is aangegaan”.
Opkopen voor een prikje
“Zo’n situatie ontstaat wanneer incassobureaus pakketten vorderingen kopen van grote bedrijven, zoals telefoonmaatschappijen, energiebedrijven, waterbedrijven, kredietbedrijven, postorderbedrijven en banken, tegen een fractie van de oorspronkelijke waarde van die vorderingen. Koopprijzen van 5 tot 10% van de oorspronkelijke waarde zijn niet ongewoon. De oorspronkelijke schuldeiser schrijft het restant van de oorspronkelijke vordering af en smeert het nadeel daarvan in feite uit over alle klanten van zijn bedrijf. Tegen betaling van die 5 of 10% worden de oorspronkelijke vorderingen overgedragen (gecedeerd) aan de koper. Dan kan het incasseren door de nieuwe schuldeiser beginnen.” Stapeling van kosten. De nalatige consument in een wurggreep.
Hoe ontstaan schulden?
Enkele voorbeelden van oorzaken
* Kantelpunten in een leven. Bijvoorbeeld bij een (vecht)scheiding. Voor diegene die aan het kortste eind trekt.
* Het (onterecht) terugeisen van een verleende overheidstoeslag. Waarop rente en incassokosten gestapeld zijn die het oorspronkelijke bedrag intussen vertienvoudigd hebben .
* Online gamen met het geld van opa. Ongemerkt de schuld laten oplopen tot 539.000 euro.
* Niet of te laat belasting, boetes en zorgpremies betalen.
Een voorbeeld van zo’n boete
Een recente boete die ik kreeg, te betalen vóór de vervaldatum, 119 euro. Na eerste verhoging 174 euro, na tweede verhoging 339 euro. Een verhoging van 285 procent! Rente, incassokosten? Gewoon ‘lump sum’. Een verdienmodel van het overheids incassobureau, het Centraal Justitieel Incassobureau, CJIB? Ik zal ze niet de kans geven op een rendementsverhoging. Ik zal tijdig betalen.
Een nieuwe trend
Een nieuwe trend werd gesignaleerd door de Autoriteit Financiële Markten (AFM). In haar rapport “Buy Now, Pay Later. Verkenning van een nieuwe trend.” (november 2022).
Kopen op afbetaling, of BNPL Gefaciliteerd door bijvoorbeeld het Zweedse bedrijf Klarna. Voordelen voor de consument: vergemakkelijkt de aankoop, minder ‘soesah’ bij retourneren. Voordelen voor de verkoper: lagere drempel bij impulsaankopen, dus omzetverhoging.
Resultaat: stapeling van schulden bij financieel kwetsbare groepen. Bovendien, aldus de AFM, kans op “normalisering van kopen op de pof” en mogelijk “schuldgewenning”.
Geldwijs programma’s
Wat kan men doen om het probleem in de toekomst te verminderen? Onderwijs in de omgang met geld. Al op vroege leeftijd. Er zijn al programma’s, app’s en bordspellen om kinderen geldwijs te maken. Zelfs al voor de basisschool.
Zoals “Leren omgaan met geld” van wijzeringeldzaken.nl een initiatief van het Ministerie van Financiën, met programma’s van groep 1 tot groep 8! Deze organisatie is het ook die, deze week, “De week van het geld” organiseert.
Dan is er Kids geldwijs. En een “Budgetcursus omgaan met geld” van het Nibud.
Ook de ABNAmro spant zich in o.a. met “De leukste ‘geld-app’ voor uw kind”: de app Gimi, voor kinderen tussen 8 en 13 jaar.
Verplicht vak op school ?
Het is jammer dat al deze deze nuttige programma’s vrijblijvend zijn. Het zou een verplicht schoolvak moeten zijn. Waardoor het een wijdverbreid effect in de maatschappij krijgt.
Op latere leeftijd zullen meer kinderen kunnen vaststellen dat “Vroeg geleerd oud gedaan” is.
Het “Geldwijs” onderwijs moet een ‘mindset’ creeëren, waardoor je minder leent, rekeningen niet laat versloffen en blauwe enveloppen meteen opent. Zodat die schulden niet door stapeling van boetes, exploten, incassokosten en rentes kunnen vertienvoudigen.
Hoe voorkom je schulden alsnog?
Een paar suggesties voor de kwetsbare groepen. Om schulden te voorkomen en niet te hoeven saneren:
* Stop met online winkelen. Is ook goed voor de fysieke winkels. Zie je meteen of de koop bij je past. Niks 5 producten kopen en 4 retourneren.
* Betaal niet achteraf, op de pof. Betaal meteen bij de aankoop.
* Betaal contant, met flappen en munten. Dat maakt zicht- en tastbaar duidelijk hoeveel je uitgeeft en hoeveel je nog over hebt.
Financiële discipline
Dus niet op de pof kopen tenzij je voldoende geld in kas hebt, dat ook reserveert, of een goed overzicht hebt van je middelen. Dat vereist wel een betrouwbare financiële planning, met een overzicht van je inkomsten en (vaste)lasten. Wat, wanneer?
Als je (eenmaal) zoveel discipline hebt kom je niet snel in de problemen. Je kunt je aankopen betalen en koopt ook minder. Wat weer goed is voor het klimaat, je afhoudt van obsessief koop- en verzamelgedrag (‘hoarding’) en je waarschijnlijk ook een tevredener mens maakt. Genoeg is genoeg.
Edwin Kisman
Wat vond u van deze column?
Column “Schulden beter voorkomen dan genezen of kwijtschelden” – 31 dec 2022
Rapport AFM,
“Buy Now, Pay Later: de nieuwste trend onder betaalopties”
AFM rapport 22 nov 2022
Als pdf te ‘downloaden’
Artikelen
“Oproep AFM: ‘Let op risico’s Buy Now Pay Later’”
Banken.nl , 24 nov 2022
“Wie zijn schulden betaalt verarmt echt niet?”
Lydia Heuveling van Beek, Kantonrechter
NJB 7 mei 2018
Helemaal eens met de opmerking dat middelbare schoolgangers voorlichting moeten krijgen over hun financiële situatie als ze straks gaan studeren of werken. Gemiddeld komen ze nu volslagen onwetend in de samenleving terecht en hebben geen benul van iets als verzekeringen, belastingen enz.