’t Schemert. Ik sla de hoek om. Vijftig meter verderop staat een groep rellerige jongeren. Een stuk of vijf. Ik schrik. Zien ze me? Wat moet ik doen?
Vluchten kan niet meer ‘k zou niet weten hoe
Vluchten kan niet meer ‘k zou niet weten waar naar toe
(Frans Halsema/Jenny Arean)
Vechten, vluchten of bevriezen?
Vluchten kan niet meer! Wat dan? Vechten? Geen kans! Bevriezen dan maar. Hoop dat die toestand agressie onderdrukt.
Overlevingsreacties. Dilemma’s die ook dieren kennen. Al in zwang bij de jager-verzamelaars. En nu bij de homo sapiens sapiens, de mens van tegenwoordig.
Een reflex, intuitief. ‘n Buikgevoel. ‘Think fast’, ‘System 1’ volgens het model van Daniel Kahneman en Amos Tversky.
Het gaat om het onverwachte gevaar. Dat plotseling op je pad komt. Wat is onverwacht? Onvoorspelbaar.
Voorspelbaar gevaar, vermijden
Er is nog een andere optie: vermijden. Maar die is niet voor mensen die in het nu leven, niet geneigd zijn vooruit te zien, of er zelfs bang voor zijn.
Zie je een donkere wolk aankomen? Een voorspelbaar gevaar, een risico, dan kan je dat vermijden, omzeilen. Je kan het rationeel te lijf gaan. ‘Think slow’, ‘System 2’.
De beroemde judoka Anton Geesink is een voorbeeld van een vermijder. Het verhaal gaat dat, als hij een onguur groepje op de stoep zag staan, hij de straat overstak en aan de overkant verder ging. Hoewel hij niet bang was of hoefde te zijn.
Hij koos ervoor om een confrontatie uit de weg te gaan. Dit illustreert het verschil tussen rationele gevaarvermijding en een instinctieve vluchtreactie.
Wijsheid en innerlijke kracht
Dit gedrag is geen teken van angst of paniek. Eerder van wijsheid en strategie. Van emotionele volwassenheid en zelfbeheersing. Een teken van innerlijke kracht.
Een sterk, zelfverzekerd persoon hoeft zijn kracht niet te bewijzen.
Anton Geesink, bijzonder
Anton Geesink was een groot atleet en een bijzonder mens. Bescheiden. Ter illustratie, een citaat uit zijn necrologie in het Parool van 27 augustus 2010.
“ Tokio, oktober 1964, de Budokan-hal. Achttienduizend Japanners huilen op de tribune bij de finale alle categorieën judo. Het duel dat voor ze het hoogtepunt van de Olympische Spelen had moeten worden. Anton Geesink heeft Akio Kaminaga verslagen! Geesink juicht niet. Hij wijst zijn aanstormende coach en een ploeggenoot terug naar de bank. Eerst bedankt hij met een verplichte buiging zijn tegenstander. Zo schrijft het protocol dat voor. Feesten kan altijd nog. Daarvoor had hij Kaminaga van de mat gesmeten. Er viel een doodse stilte in de hal. Dan doet Geesink iets wat niet voor mogelijk werd gehouden. Hij stapt op zijn 108 kilo wegende opponent af, tilt hem op alsof het een kind is en zet hem terug op de tatami. Langzaam maar zeker komt het applaus voor de reus uit Utrecht op gang.”
Schat het risico op gevaar in, en loop er dan omheen
Als het kan, kijk dan vooruit. Schat een risico op gevaar in. Probeer het te vermijden. En als dat niet kan, resten nog slechts drie opties: vluchten, vechten of bevriezen. Voor de eerste twee gelden twee voorwaarden: “Mens sana in corpore sano “.
Dus, trainen maar. Dagelijks. Zowel je lichaam als je geest.
Edwin Kisman