Het liep anders dan verwacht. Hoe kan dat?

Gepubliceerd op
Niks, dankbare bevolking

Een grootmacht die z’n ‘blitzkrieg’ na twee jaar terecht ziet komen in een patstelling. Een topclub die binnen de kortste keren belandt in de laagste regionen van z’n categorie. Een kleine superieure staat die midden in de nacht wordt overvallen en beroofd. Hoe kan dat? Is er sprake van zelfgenoegzaamheid, arrogantie? Van onrealistische verwachtingen, van onderschatting?

Vastgelopen Blitz
Oekraïne. De Russische droom: in een paar dagen het hele land onder de voet lopen. Denken een dankbare bevolking te bevrijden, die hen verwelkomt. In plaats daarvan een snel gedoofde Blitz. En weerstand. Wat ging er mis? ‘Lousy intelligence‘. De Russen moesten beter weten. Afghanistan. En de Amerikanen in Irak, na de aftocht uit Vietnam. Onderschatting van de tegenstander.

Oog om oog, tand om tand

Gaza
Een recent voorbeeld. De inval van Hamas in Israël. Ondanks Israëls  superieure inlichtingendienst en een dito leger werd het op een nacht overvallen. Een toelichting van de New York Times (31 oktober): “How Years of Israeli Failures on Hamas Led to a Devastating Attack”.
Volgens de krant had men die nacht veel bedrijvigheid in Gaza opgemerkt. Niet ongebruikelijk. “Een reguliere nachtoefening”. Echter, als ze het mobiele radioverkeer hadden afgeluisterd, dan waren ze tot een andere conclusie gekomen. Maar dat afluisteren hadden ze een jaar geleden al gestaakt. Zonde van de moeite. Een fatale 0nderschatting.

Ken je tegenstander

Inlichtingen van cruciaal belang.
Op het belang van informatie wees Zun Tzu al in zijn “De Kunst van het oorlogvoeren”. Daarnaast is informatie hebben één, maar haar ook gebruiken twee. Israël heeft zich dat zich kennelijk te weinig gerealiseerd. Op dat cruciale moment. Er circuleert overigens ook een andere theorie. Israël was wel op de hoogte. Laat maar. Complotdenkers. Israëls onderschatte tegenstander was goed op de hoogte. Bleek tijdens de zorgvuldig voorbereide operatie over gedetailleerde kaarten van inlichtingen- en communicatiecentra te beschikken (New York Times 13 oktober).

Ook in de sport en het bedrijfsleven
Ook in de sport komt het regelmatig voor. Ajax omlaag gekukeld in de rangorde van de eredivisie. Onderschatting door zelfgenoegzaamheid en arrogantie? In de groepsfase van de Europa League verloren de Amsterdammers van Bulgarije. In eigen huis. In strijd met de theorie van Pieter WinsemiusSpeel nooit een uitwedstrijd”. Onderschatting na de eerder gewonnen wedstrijd. Een ‘Walk over‘?

We blijven lekker analoog


In het bedrijfsleven is Kodak een bekend voorbeeld. Had de opkomst van de digitale fotografie onderschat. En wat te denken van Van Moof? Onderschatte het belang van een geoliede organisatie, goede bedrijfsprocessen en een degelijk product. Méér dan een goed design. Kunstenaars.

Wat zijn de oorzaken van onderschatting
Wat zijn oorzaken van onderschatting? De belangrijkste aspecten zijn een juiste instelling en voldoende informatie over de tegenstander.
Onjuist zijn onder meer: Vooroordelen en Arrogantie, Vooringenomenheid, Zelfoverschatting, Zelfgenoegzaamheid, Overmoed en Zelfverzekerdheid, Overconcentratie op zichzelf en gebrek aan concentratie.
Wat ook niet werkt: Gebrek aan informatie of onvolledige inlichtingen over de tegenstander en Misleiding door die tegenstander

De moraal van dit verhaal
Onderschat je tegenstander nooit, ook al lijkt ie zwakker. Overschat je zelf ook niet, dat gaat hand in hand met onderschatting van de ander. Bereid je grondig voor op een strijd. Analyseer en evalueer je tegenstander uitputtend. Laat je niet misleiden. Vermijd je eigen arrogantie en zelfgenoegzaamheid. En stel een realistische verwachting.
De kans is groot dat je dan aan het langste eind trekt.

Edwin Kisman

Wat vond u van deze column?