We zitten in de tang van het klimaat

Gepubliceerd op

We zitten met z’n allen in de tang. Al hebben sommigen daar meer last van dan anderen. Bijvoorbeeld, die op een eiland zitten dat langzaam wegzinkt in de oceaan. Zoals: Carti Sugtupu, Kiribati, De Straat Torres eilanden, Seychellen, Malediven, Salomonseilanden, Palau, Tuvalu . 
Wat dan? Je huis op palen bouwen, een oplossing? Voor hoeveel jaar? Vis zit er nog wel even. Hoewel? En je groenten dan? Hangende tuinen? Hangende akkers?

Eiland hoog boven het water. Voor hoelang nog? Dall-E illustratie

Tot aan de enkels in Jakarta
Trouwens, die eilandjes alleen? Jakarta kan meegenieten. Zakt ook weg. Daar hebben ze een oplossing voor gevonden. Een nieuwe hoofdstad. Nusantara, te midden van maagdelijke bossen op Kalimantan. Waar trouwens ook nog olie te vinden is.
Maar dat is alleen maar een oplossing voor ambtenaren en politici. De rest van de Jakartanen zoekt het maar uit. Jan Pieterzoon Coen heeft dat niet kunnen bevroeden. Die had trouwens ook wat anders om aan te denken. Het goud van de Gouden Eeuw, de nootmuskaat, inpikken van de Bandanezen, zolang die nog leefden. Daarna geen probleem.
Van Vance, de running mate van Trump, hoef je ook niet veel te verwachten. Klimaat scepticus. Doet alleen wat vage beloften aan de arbeiders van Ohio.
Maar hij is niet de enige.

In de tang?
Jazeker. Enerzijds zitten we met het smelten van ijsmassa’s in de bergen. Van Oostenrijk (arme skiërs) tot Nepal (arme klimmers). Anderzijds met de in zee glijdende ijsmassa’s op de Noorpool en op Antartica. Onvoorstelbare massa’s die zomaar in zee plonsen. En niet te vergeten, de permafrost, die niet meer “perma” is. Grote hoeveelheden methaan (CH4) ontsnappen. Betere broeikasgassen dan CO2. Hoeveel auto equivalenten? Reken dat maar eens uit.
Warmer
Ja, en als het dan warmer wordt verdampt er ook meer water uit de oceanen. En de dampkring, op een gegeven moment verzadigd, kotst al dat water weer uit. Niet netjes op zee, nee op land. Overstromingen, aardverschuivingen. Huizen onder water, huizen zakken weg in een modderstroom. Auto’s veranderen in onderzeeërs. Enfin, we zitten in de tang van het klimaat.

De cirkel van het water

Over zestig jaar
En dan maar denken dat het meevalt. We hebben immers wel meer ijstijden en hete zomers op aarde gehad. Klopt, maar op een andere tijdschaal: honderdduizenden of miljoenen jaren. Wat is er in de laatste tien jaren niet al gebeurd?
En wat kunnen we verwachten? Ik was nieuwsgierig hoe het over zestig jaar in mijn woonplaats, Berkel en Rodenrijs, zou zijn. Keek daarvoor op fitzlab : 4,5 graden warmer. Gemiddeld!
Kan je nagaan wat er overblijft van een huis dat 4,5 meter onder NAP ligt.
Kop op, dan hebben “ze” wel wat daarop bedacht. Tegen die tijd. Of niet. Dat zien we niet meer.

)ver zestig jaar in Rodenrijs. Plus 4,5 C

Als lemmingen naar de afgrond
Wanneer vallen we in de afgrond? Over 60 jaar ? Het is onafwendbaar. De grenzen van de groei zijn overschreden. Dat voorspelde de Club van Rome al ruim vijftig jaar geleden. Op basis van een wereldmodel van Forrester (MIT) met een aantal ‘what if ’ analyses. Toen al werd gesteld: ‘if not’ …….(een aantal maatregelen) dan komt onherroepelijk het einde in zicht: de Apocalyps.
Actie graag
Sindsdien is er weinig gedaan. Met het oog op de gaten in de ozonlaag kwam in de jaren tachtig het Montrealprotocol (afbouw cfk’s), geruime tijd later, in 1997, een afgezwakt Kyotoprotocol (CO2). De belangrijkste ‘issue’ bleef overeind, met name de begrenzing van de bevolkingstoename. Evenmin  begrensd werd de uitputting van de natuurlijke hulpbronnen en de groei van de industriële productie. Hoe zat het met de voedselschaarste? Wat wordt er gedaan?

De visie van KIZ op de afloop

Wat gaan zij doen?
Gaan we gewoon zien waar het schip strand of gaan we er nog iets aan doen? Alle auto’s elektrisch, minder rijden, sporadisch vliegen, vakantie op de fiets in eigen land, minder spullen, minder eten (geen duur dieetmedicijn meer nodig). Gewoon ‘Less is More’. De tachtigplussers winden zich er niet zo over op. De tieners, twintigers, dertigers en veertigers des te meer. En terecht.
Wat gaan zij doen om het schip te keren?

Edwin Kisman
Wat vond u van deze colum?


Lees ook
Lemmingen
Maarten KeulemansDe klimaatverandering schiet in een versnelling”, Volkskrant 23 juli 2024

Genoeg ?!

Gepubliceerd op

Genoeg uitgegeven

Wat heet genoeg? Genoeg is net als smaak, er valt niet over te twisten. Wat voor de een méér dan genoeg is, is voor de ander nog lang niet genoeg. Zo houden?

Wat is genoeg?
De Zwitserse schrijver Rolf Dobelli stelt dat een inkomen van een ton ruim voldoende is. Lijkt me ook. Maar voor Rupsje Nooit Genoeg is ’t dat bij lange na niet. Een blokje huizen erbij en een Grand Prix in de blonde duinen. ‘Now we’re talking’.
Terwijl voor de een twee maaltijden per dag genoeg zijn, droomt een ander van een zevengangen diner, overvloedig besprenkeld met Premier Cru-wijnen.
Is voor de één een Hema horloge van € 5 genoeg, de ander struint het web af naar een goud gerande Rolex, Limited Edition. Zijn negende. Alsof je de tijd daarmee beter onder controle krijgt.
Terwijl de een kiest voor een camping in Hoek van Holland, verkiest de ander de Maagdeneilanden. Da’s pas een paradijs. Blanke stranden, smaragdgroen water en vooral veel brievenbusfirma’s, meer dan maagden.
“Genoeg” is dus rekbaar. Zo laten of toch grenzen stellen? Soms is dat nodig.

Voortdurend streven naar méér
De meeste mensen streven naar méér. Dat Wilders minder wilde was dan ook opmerkelijk.
Die drang naar méér kan neurologisch, evolutionair en ook economisch verklaard worden. Een vurig verlangde aankoop kan in de hersenen neurotransmitters aanmaken, die op hun beurt een beloningspad activeren en zo een geluksgevoel teweegbrengen. Die vaak van korte duur is. Het hebben van de zaak, is immers het einde van het vermaak. Na de hosanna een terugval: de hedonistische tredmolen.
Voor de jager-verzamelaar was méér vergaren een kwestie van overleven. Morgen zou ‘t wel eens een dag zonder vangst kunnen zijn. Die drijfveer is blijven hangen in de mens en vormt mogelijk de basis van de “onverzadigbare behoeften” waarover de Skidelsky’s het hebben.

Skidelsky’s

Hoeveel is genoeg?
Robert Skidelsky en zijn zoon Edward verklaren in hun boek “How Much is Enough?: Money and the Good Life”dat die “onverzadigbare behoeften” voortvloeien uit het kapitalisme. Was geld in de oudheid een middel om het doel, een goed leven, te bereiken. Sinds de opkomst van het kapitalisme, vanaf de industriële revolutie, werd geld van middel tot doel verheven. Het heeft, volgens de Skidelsky’s weliswaar het goede leven mogelijk gemaakt, maar heeft gelijktijdig dat oorspronkelijke doel, het goede leven, als prioriteit uit het oog verloren.

Keep up with the Joneses
Die drijfveren, die mogelijk samenwerken, maken het moeilijk de “onverzadigbare behoeften” van de mens te beteugelen. Méér, méér, méér is het credo. Daarnaast speelt ook status een rol, we moeten, zoals de Skidelsky’s het noemen, “keep up with the Joneses”. Jaloezie, overtroeven. Buurman een Lamborghini Aventador? Ik een Porsche Carrera GT al moet ik daarvoor mijn hypotheek uitbreiden.
Anderzijds bestaat er zoiets als angst voor “sociale daling”, zoals Jonas Kooyman dat in de NRC van 3 oktober beschrijft. Dat leidt tot “doen alsof” en “middelmatige luxe”. Ietsje méér dus dan genoeg, maar net niet over de top. Het verlangen naar meer, mooier en beter wordt vandaag de dag ook nog eens breed aangejaagd door de sociale media. Van kampvuurtje tot bosbrand. Facebook, Instagram, Tik-tok, al dan niet met influencers als voorzangers. De inprenting van een schoonheidsideaal.

BBP gaat vóór uitstoot

Grenzen aan de Groei
“Genoeg” verheffen tot een norm? Dat zal niet zomaar lukken.
Ondanks de donkere wolken die zich boven onze planeet samenpakken blijft onze economische groei doorgaan. Het bbp van Nederland is in 2020 met 3,9% gegroeid, in 2022 wordt een groei van 3,5% verwacht. Een streepje lager, maar als de groei met dit tempo doorgaat is het bbp in 2050 bijna driemaal hoger dan nu. Reken het zelf maar uit. Dankzij de toegenomen produktie, energieconsumptie en de daarmee gepaard gaande afvaluitstoot (zowel gas als vast). Hoe moet dat als we volgens “Parijs” onze broeikasgasuitstoot in 2050 teruggebracht moeten hebben naar netto bijna nul?

Apocalyps voorkomen
We moeten dus vasthouden aan het begrenzen van die “onverzadigbare behoeften”. Het moet genoeg zijn. Domweg, vanwege die donkere wolken boven elke horizon op onze planeet. Het zijn de voorboden van een Apocalyps. “Grenzen aan de Groei” werd in 1972 al geroepen door de Club van Rome. Het rapport werd uitgewerkt door een team van MIT onder leiding van Dennis en Donella Meadows. Wat is er mee gedaan?

Min of méér?

Hoe dan?
Genoeg, hoe dan?
Produktie verminderen, consuminderen, geen of minder reclame om de verkoop aan te jagen, minder vervuiling, afval minderen te land, ter zee en in de lucht. De aarde minder uitputten. Welvaart beter spreiden. Korter werken, de droom van Keynes waarmaken, maximaal 3 uur per dag.
De Skidelsky’s doen in hun boek uit 2012 ook aanbevelingen: een basisinkomen voor iedereen, progressieve belasting vooral op (exhorbitante) bestedingen in plaats van op inkomen en vermindering van reclame door de kosten ervan niet meer aftrekbaar te maken.
Veel minderen en ontspullen om méér van dat ene ingredient te krijgen: een goed leven.
Want, om met Jason Hickel te spreken “Less is More”.

Edwin Kisman

Lees meer over ontspullen – columns 
Boeken fileren kan ook nog
28 okt 2016
Het ‘Endowment effect’ staat opruimen in de weg
2 dec 2016
Mijn knipselarchief,nu digitaal
27 jul 2018
Opruimen en ordenen met een fraudeleermoment
30 okt 2019

Lees meer over de donkere wolken – columns 
Apocalypse Magazine. Een eigentijds klimaatblad
27 sep 2019
Apocalypse Magazine wordt Apocalyps Nu!
4 oktober2019
Apocalypse 3. Als lemmingen naar de afgrond
17 oktober 2019
Journal of Apocalypse Science (JAS) Corona en Stikstof onder één dak
3 juli 2020
Klimaatcrisis: De slimste overleeft
27 jan 2021

En de sites..
Existential Risk Observatory 
Genoeg. Precies wat je nodig hebt,Website Shelly Rosso 

..en de boeken
Robert & Edward Skidelsky (2012) “How Much is Enough? The Love of Money and the Case for the Good Life”
Jason Hickel (2020), “Less is More. How degrowth will save the world”.
Marieke Henselmans (red) (2001) Genoeg uitgegeven. handboek voor consuminderen
Hanneke van Veen, Rob van Eeden (1994) Meer doen met minder (Genoeg)

Apocalypse 3. Als lemmingen naar de afgrond

Gepubliceerd op

Apocalyps. We lopen naar de afgrond.
We lopen de afgrond in tenzij we globaal samenwerken

We lopen als lemmingen naar de afgrond.
De laatste aflevering van mijn Apocalyps triologie. Met een weinig opwekkende conclusie.

Er is intussen niets gedaan
Wanneer vallen we in de afgrond? Over 50 jaar, 300 jaar? Het is onafwendbaar. De grenzen van de groei zijn overschreden. Dat voorspelde de Club van Rome al 50 jaar geleden. Op basis van een wereldmodel van Forrester (MIT) met een aantal ‘what if ’ analyses. Toen al werd gesteld: ‘if not’ …….(een aantal maatregelen) dan komt onherroepelijk het einde in zicht: de Apocalyps.