AI: welke schrijvers zijn ‘t eerst de klos?

Duidelijk is dat AI banen gaat kosten. Kenniswerkers zijn het eerst aan de beurt. Ambachtslieden krijgen wat meer respijt. Tot ook daar autonome robots hun werk gaan overnemen.
Zorgen? Jazeker! Bij de pakken neerzitten? Nooit! In het verleden is gebleken dat nieuwe ontwikkelingen, nieuwe kansen scheppen. Anticiperen dus.

Bedreigde soorten
Een paar voorspellingen. Handarbeid ontspringt voorlopig de dans: bouwvakkers, monteurs, tuinlieden, stratenmakers, verpleegkundigen, kappers. Hoewel, metselaars hebben de laatste tijd ook steeds meer prefab muren om zich heen geplaatst zien worden.
Welke beroepen worden bedreigd? Microsoft heeft onlangs een voorspelling gepubliceerd: docenten, receptionisten, telefonisten, medewerkers klantenservice, “simpele” consultants, reisagenten, data scientists, webdevelopers en veel mensen met een “taalberoep”. Wie zijn dat? Microsoft weer: Tolken en vertalers, redacteuren en correctoren, contentmakers en marketeers, journalisten en schrijvers.

Ook nieuwe kansen
Er zullen ook nieuwe beroepen ontstaan. Microsoft weer: ‘AI agent manager’ of ‘Agent Boss’, ‘Prompt engineer’ en ‘AI interactie-specialist’, ‘AI trainer’, ‘Ethiek- en Compliance-specialist AI’, ‘Data Curator’ of ‘Data Steward’, ‘AI Product Owner’/ ‘AI Business Developer’ en ‘Human-AI Collaboration Specialist’. Vette namen. Dat zijn er nogal wat, waarvan sommige nog in een aanloopfase verkeren.
Jongeren die hun opleiding nu lijken te richten op ambachten, doen er dus goed aan zich ook op deze kansen te oriënteren.

AI First
Daarnaast verwacht Microsoft dat bestaande functies steeds vaker “AI first” worden, en professionals uit álle sectoren – van onderwijs tot zorg tot marketing – AI-vaardigheden zullen moeten ontwikkelen om met AI-tools te kunnen werken. Zowel technische AI-professionals als niet-technische kenniswerkers zullen profiteren, mits ze bereid zijn bij te leren en samen te werken met slimme digitale assistenten. Ik heb het advies ter harte genomen.

Schrijvers, wat minder haast?
Hoe staat het met de categorie schrijvers?
Wat zijn hun risico’s? Een verwachting:
Zeer hoog risico: vertalers, copywriters/marketingteksten, technische handleidingschrijver & documentatiespecialisten
Hoog: journalisten dagelijks nieuws, educatieve schrijvers (schoolboeken, cursusmateriaal)
Middelhoog: Roman- en fictieschrijvers, scenario- en scriptschrijvers, wetenschaps- en onderzoeksschrijvers
Laag: Roman – en fictie schrijvers, onderzoeksjournalisten

Het beeld zal echter aanzienlijk wijzigen als ‘AI-agents’ vaste voet krijgen. Een volledig autonome AI-agent kan routinematig journalistiek werk en standaard romanschrijven grotendeels overnemen. Mensen blijven relevant in de niches waar vertrouwen, authenticiteit, ethiek en unieke menselijke ervaring essentieel zijn — maar het aantal fulltimebanen in deze sectoren kan flink krimpen zodra zulke agents gangbaar worden.

Asibot
Vier jaar vóór de introductie van ChatGPT schreef Ronald Giphart al een hoofdstuk in het boek “Ik, Robot” in samenwerking met een Nederlandse literair georiënteerde schrijfrobot, Asibot, ontwikkeld door het Meertens Instituut en de Universiteit Antwerpen. Het systeem werd speciaal gecreëerd voor het project “Nederland Leest 2017”, met als doel om samen met Giphart een origineel verhaal te schrijven.
Giphart gaf steeds een eerste zin, waarna Asibot drie vervolgzinnen genereerde, letter voor letter. Giphart werkte deze suggesties uit en voegde verbindingen en samenhang toe—de verhouding tussen mens en robot in het uiteindelijke verhaal is ongeveer 50-50.
Ronald Giphart, die als eerste met Asibot samenwerkte, omschreef zichzelf als “dirigent van een rommelig orkest”: de robot leverde verrassende zinnen, maar niet altijd logische of coherente tekst.
Opgemerkt werd dat Asibot vooral vernieuwend is als bron van inspiratie en als ‘tool’ om vastgeroeste patronen te doorbreken. Giphart merkte op dat hij door Asibot tot verrassende invalshoeken werd gebracht—soms waren de resultaten speels, grillig of ‘onlogisch’, maar dat stimuleerde creativiteit.
De toekomst van literatuur ligt bij een creatieve symbiose tussen mens en machine.
Er zullen nieuwe genres en schrijfvormen ontstaan. De rol van het menselijk auteurschap verschuift naar die van regisseur, redacteur of samenwerkingspartner.

AI scheelt werk, uren en moeite
AI en literaire AI-tools maken het samenstellen, bewerken en personaliseren van literaire werken steeds eenvoudiger, sneller én innovatiever. Naarmate AI-modellen verbeteren en de taalmodellen krachtiger worden. Creativiteit, ethiek en authenticiteit blijven echter cruciaal.

Kan je een roman schrijven?
Ik vroeg ChatGPT of hij/zij in staat zou zijn een roman te schrijven.
Zeker, was het antwoord: “Ik kan nu zelfstandig (of in samenwerking met jou) een roman schrijven. Mijn kracht zit in: het ontwerpen van de structuur, een consistente stijl, dialogen en beschrijvingen in verschillende genres, onderzoek en details, en in doorwerken zonder creatieve moeheid. Wat ik nodig heb om te starten zijn: een kernidee, verhaalaanknopingspunten, stijlkeuzes, keuze lengte en aanpak, en creatieve vrijheid.” Dus ik kon (nog) niet buiten schot blijven.

En een nieuwsbericht?
En, vroeg ik daarna: “Kan jij, ChatGPT, een nieuwsverhaal schrijven over een gebeurtenis die vandaag heeft plaatsgevonden en vanavond nog in de krant moet. Je hebt weinig tijd. Er zijn nog geen geschreven bronnen. Je kan misschien radio, tv en teletekst raadplegen als die de gebeurtenis al gemeld hebben. Je kan in ieder geval achtergrondinformatie bij de gebeurtenis verzamelen. Wat denk je in dit geval klaar te kunnen maken?”
Chat antwoordde:
“Ik kan achtergrond verzamelen via andere media. Ik kan op dit moment nog niet ‘realtime’ bronnen zelf beluisteren of bekijken, maar ik kan je wel helpen bij het identificeren van betrouwbare segmenten die jij snel kan beluisteren of opnemen via die media.”

“Terwijl je de feiten vergaart van radio of Teletekst, zoek ik achtergrondinformatie op betrouwbare sites: feiten, voorgaande vergelijkbare gebeurtenissen, experts die je misschien wilt bellen.”

“Ik schrijf een beknopt, helder nieuwsverhaal—binnen 15–20 minuten geschreven nadat je de kernfeiten hebt—met aandacht voor actuele informatie, objectiviteit en heldere structuur.”

“Succes met het oppikken van de kernfeiten — zodra je ze hebt, kan ik er razendsnel een kant-en-klaar nieuwsartikel van maken dat direct naar de eindredactie kan.
En als de deadline begint te grommen: ik ben sneller dan een koffieautomaat op maandagochtend.”

Binnenkort de autonome ‘AI Agents’
Wat kan een AI-agent, die zelfstandig kan acteren, voor invloed hebben op beroepen als journalistiek en romanschrijven? De input van mensen is dan niet meer nodig. 

De journalistiek
Als we uitgaan van een AI-agent die niet alleen schrijft, maar ook zelfstandig informatie verzamelt, verifieert, selecteert en publiceert — zonder menselijke input — dan verandert dat het speelveld behoorlijk ingrijpend
Zoals: de volledige automatisering van ‘commodity news’: de AI-agent volgt live ‘pressfeeds’, sociale media, overheidsdatabases, satellietbeelden en sensordata, en publiceert zelf artikelen, infographics en videoverslagen.
De publicatie binnen seconden na een gebeurtenis, met directe updates als nieuwe feiten binnenkomen.
De dekking van duizenden lokale en internationale verhalen tegelijk, zonder dat er extra mensen nodig zijn.
Nieuwsorganisaties zouden met minimale redactie honderden keren meer content kunnen produceren. Het is de vraag of dat wenselijk is.

Het schrijven van romans
AI-agenten kunnen zelfstandig een romanplot bedenken, werelden opbouwen, personages ontwikkelen, en de tekst redigeren tot publiceerbare vorm.
Lezers kunnen unieke boeken krijgen afgestemd op hun voorkeuren, stemming of eerdere leesgeschiedenis.
Een AI-agent kan in weken meer boeken schrijven dan een menselijke auteur in een heel leven.

Mensen zullen relevant blijven in de niches waar vertrouwen, authenticiteit, ethiek en unieke menselijke ervaring essentieel zijn — maar het aantal fulltimebanen in deze sectoren kan flink krimpen zodra zulke agents gangbaar worden.

Join him
AI is nu al bezig het schrijversvak te veranderen. Sommige schrijvers moeten tijdig omzien naar ander werk of zich verdiepen in mogelijke toepassing van AI op hun werkgebied. Aanpassen: ‘If you can’t beat him, join him’.

Edwin Kisman

Wat vond u van deze column?

Lees ook het artikel van Daan van Lent in de NRC van 5 september 2025
“Grote bedrijven zetten fors in op AI, ondanks uitblijvend rendement op eerste pogingen“