Keuzestress bij het ontspullen

Kiezen is beslissen. We doen dat tijdens ons leven ontelbare malen.
Dagelijks,”wat eten we vandaag”? Wat trek ik straks aan? Jaarlijks, je vakantie bestemmingen. En je partner? Een, misschien wel twee of driemaal in je leven. Doorgaans gaat dat zonder problemen.
Bij het ontspullen is dat vaak anders. Je stikt in de spullen. Je vindt dat je geen ‘hoarder’ bent, dus er moet het nodige weg. Maar: wat wil ik houden, wat moet weg? Krijg ik spijt? Kiezen, betekent keuzestress.

Delegeren kan
Soms delegeren we het kiezen. Gaan we ergens heen, dan toetsen we onze bestemming in onze navigatie en volgen die. In zaken van algemeen belang, laten we voor ons kiezen. Door de Tweede Kamer. Daar zijn we het niet altijd mee eens, maar wij hoeven niet te kiezen. Geen keuzestress.

Beslissen, welke optie?
Kiezen is beslissen voor welke optie we gaan. Dat kan intuïtief of rationeel. Of, je buikgevoel volgen en daarna rationeel checken of je de juiste beslissing hebt genomen. Komen we er niet snel genoeg uit dan leidt dat tot stress. Keuzestress.

Bang om de verkeerde keuze te maken
Keuzestress  ontstaat vaak omdat je bang bent om de verkeerde keuze te maken, of last hebt van twijfel, zeker bij een overvloed aan opties waardoor je overweldigd raakt. Het is dan moeilijk om een beslissing te nemen. Dat komt vaak voor in onze moderne maatschappij, waarin het aantal mogelijke producten en diensten enorm is toegenomen. Aangejaagd door geslepen ‘neuromarketing’.

Ben je een satisficer of een maximiser?
Of wij moeite hebben met het kiezen hangt ook samen met onze aard. Vertrouwen wij meer op onze intuïtie dan op onze ratio? Laten wij ons leiden door onze onderbuik of meer door onze hersenen? Ben je een “satisficer” of een “maximiser”?
Een satisficer is iemand die genoegen neemt met een keuze die “goed genoeg” is. Satisficers kunnen makkelijker verder gaan na het maken van hun keuze en ervaren minder twijfel en spijt achteraf.
Een maximiser is iemand die pas tevreden is met het allerbeste. Maximisers willen zeker weten dat ze geen betere optie missen en onderzoeken daarom alle mogelijkheden, ook bij relatief kleine beslissingen. Dit leidt vaak tot meer twijfel, uitstel en spijt, zelfs wanneer objectief een ‘goede’ keuze is gemaakt. “Heb ik wel het onderste uit de kan gehaald?” Keuzestress.

Ontspullen: houden of wegdoen?
Keuzestress speelt een grote rol bij het opruimen en ontspullen. Wanneer je je spullen gaat uitzoeken, moet je constant beslissingen nemen over wat je wilt houden en wat weg kan. Dit zorgt vaak voor twijfels en kan het proces behoorlijk lastig maken. De stress zal toenemen naarmate je meer spullen hebt met emotionele waarde
Bij ontspullen helpt het om jezelf nadrukkelijk af te vragen: “Wat wil ik écht houden?” in plaats van “Wat kan er weg?” Zo richt je je aandacht op wat jou vreugde of nut geeft en wordt het makkelijker om keuzes te maken. Toch blijft het maken van deze keuzes een intensief proces, waarbij twijfels normaal zijn en de kans op keuzestress groot is.

Wat heb ik gedaan?
Hoe ben ik met ontspullen omgegaan? In mijn garage vind ik een groot formaat accu. Tien jaar geleden aangeschaft. Waarvoor? Ik weet het niet meer. Wegdoen? Wacht even, voor m’n noodpakket? Kijken of ie ’t nog doet. Nul spanning. Opladen. Na twaalf uur kwartvol. Wegdoen dus. Nieuwe kopen. Voor ‘t geval Greenchoice het laat afweten en m’n iPhone leeg zou raken moet ik er nog een omvormer 12V>5V bij kopen. Extra zekerheid, want ik heb ook nog een generator. Voor ’t geval.

Weggeven, aan wie?
Weggeven in je omgeving? Geen kans. Iedereen harkt voortdurend al zoveel bij elkaar dat jouw spullen daar niet meer bij kunnen.
Meer kans, aanbieden op Marktplaats. Groter bereik. Er hoeft maar één te zijn die ‘kickt’ op juw aanbod. Niet melden “gratis afhalen”. Dat geeft je spul minderwaarde.
En wat doe ik met m’n VHS, Betamax en Video Hi8 recorders? Houden, ik heb nog banden liggen. M’n 8 mm films heb ik al laten digitaliseren. Voor m’n 35 mm negatieven en dia’s koop nog eens een scanner. Of ik laat ze ook scannen.
M’n doka spullen, inclusief vergrotingskoker, heb ik al eerder weggeven Die waren nog in trek.
Tot zover géén keuzestress.

Herinneringen
Anders was het met mijn ‘blazer’ van Nereus, mijn studentenroeivereniging, en de bijbehorende das van drie meter. Gebreid door een vriendin. Keuzestress. Herinnering aan mooie wedstrijden. Uiteindelijk toch weggedaan, een tijdperk afgesloten. Maar niet voordat ik er foto’s van had gemaakt. Met bijbehorend verhaal, toch een tastbare herinnering.

Boeken
Boeken doe ik makkelijker weg. Twintig jaar geleden al meer dan de helft, bij een verhuizing. De laatste jaren ook. Veel romans, waarvan sommige ongelezen en tweemaal lezen doe ik niet. Ik bewaar ze nog als ik denk er inspiratie in te kunnen vinden. Bijvoorbeeld voor columns. Veel management boeken ook de deur uit. Ik heb alleen mezelf nog te managen. En al die boeken over Nederlands-Indië (‘tempo doeloe’) en Indonesië, ik weet het nog niet. Toch nog keuzestress. Laat ik voorlopig maar.

Gevolgen van verkeerde keuzes bij het ontspullen
Het maken van ‘verkeerde’ keuzes — niet alleen het wegdoen van iets waar je later spijt van krijgt maar ook het bewaren van spullen die je toch niet nodig hebt — kan verschillende gevolgen hebben.
Zoals spijt. Het gevoel dat je iets te snel hebt weggedaan.
Of angst. Je kan bang zijn om verkeerd te kiezen. Je blijft eindeloos wikken en wegen, en komt niet tot je ontspulling. Keuzestress.
Zelfs als je klaar bent, kan de twijfel blijven hangen of je de juiste keuzes hebt gemaakt. Vooral maximisers kunnen hier last van hebben. Satisficers zullen eerder de streep bereiken die ze vooraf getrokken hebben.

Spijt, wat doe je eraan?
Heb je zaken weggedaan waarvan je later denkt “stom van me”?
Je hebt spijt. En nu? Wat kan je doen om je spijt te verzachten?
*Erken en accepteer je spijt.
*Streef naar loslaten in plaats van eindeloos malen over het verleden.
*Wees aardig voor jezelf en vergeef jezelf.
*Zie spijt als leerervaring: wat kun je meenemen naar de toekomst?
*Onderneem actie als je iets goed kunt maken.

Hoe verklein je de kans op een foute beslissing?
Hoe kan je de kans op foute beslissingen minimaliseren?
*Geef jezelf voldoende tijd en ruimte om keuzes te maken. Verminder de stress.
*Focus op wat je wilt houden in plaats van wat weg moet.
*Zet spullen waar je over twijfelt tijdelijk apart. In een wachtkamer.
*Houd je doel voor ogen: minder spullen voor meer rust en overzicht.

Hoe kan je spijt voorkomen?
Maak foto’s van spullen waar je moeite mee hebt om ze los te laten.
Voeg een korte notitie toe. De combinatie blijft bijna net zo waardevol als het object zelf. Bewaar ze in een album (fysiek of digitaal). Het is een effectieve manier om de emotionele pijn van afscheid nemen te verzachten. Zoals ik heb gedaan met mijn Nereus ‘blazer ‘.

Ontspullen, met minimale keuzestress.
Aanpakken, niet treuzelen. Er is al voldoende troep op de wereld.
Begin. Volg de pomodore aanpak. Je probleem in stukken hakken. Transformeer in een ‘satisficer’. Verklein je keuzestress. En geniet van het eindresultaat: orde en ruimte.
Je hebt het zelf geklaard.

Edwin Kisman

Zie ook eerdere columns
De ‘Hoarder’, een obsessieve verzamelaar. – 6 feb 2024
Meerdere projecten tegelijk aanpakken. Waarom? – 4 december 2024