Laatst hoorde ik iemand zeggen “Daar heb ik geen actieve herinnering aan”. O, dacht ik, dan heeft ie nog een laatje met passieve herinneringen. Wanneer gebruikt hij de ene, wanneer de andere?
Opgezocht. In sommige gevallen kan het een diplomatieke manier zijn om verantwoordelijkheid te vermijden. Zonder echt te liegen. Je houdt ook de mogelijkheid open om je later wel iets te herinneren.
Een middel om afstand te nemen
Soms kan je ‘t gebruiken om aan te geven dat je ervoor kiest om iets niet te onthouden. Om persoonlijke, politieke of juridische redenen. Bijvoorbeeld in juridische of politieke contexten wanneer je probeert afstand te nemen van bepaalde gebeurtenissen of beslissingen. “Omvolking? Daar heb ik geen actieve herinnering aan”. Zei laatst een ander. Kon ik me voorstellen, ze lijkt inderdaad in de verste verte niet op een Edel Germaan.
Ontwijken van verantwoordelijkheid
Media en politiek bekritiseren de uitdrukking soms omdat het vaag is en inderdaad overkomt als het ontwijken van verantwoordelijkheid. Roept ook twijfel op aan de betrouwbaarheid en transparantie van de persoon die het zegt.
Selectieve herinnering.
Dat doet ook denken aan de bewering over die duizenden nareizigers. Nareizigers op nareizigers op nareizigers. Stapeling van nareizigers. Hele volksstammen uit een ver land. Hoe ziet dat er uit? Hudje-mudje boven op elkaar? Het waren er minder dan genoemd, maar toch! Nou is ‘t een bekend verschijnsel dat mensen alleen willen horen, zien, ruiken en proeven wat ze willen. Selectief horen en zien. Selectieve aandacht, selectieve herinnering. ‘Cherry picking’. Daar was in dit geval misschien sprake van. Hoewel, de baas moet toch de juiste cijfers kennen? Achteraf helpt alleen nog een stalen gezicht. Met af en toe een zuur lachje.
Wat bepaalt herinnering?
Wat zijn factoren die bepalen of je je iets herinnert? Ik noem er een paar.
Aandacht: Informatie moet eerst onze aandacht trekken. Logisch.
Emotie: Emotioneel geladen gebeurtenissen worden vaak goed onthouden.
Herhaling: Hoe vaker we iets zien, horen of doen, hoe beter we het zullen onthouden. Herhaal ’t maar of schrijf ’t op.
Context: De context waarin we informatie opnemen is van invloed.
Betekenisgeving: Informatie die relevant is voor ons onthouden we beter.
Associatie: Ook informatie die aansluit op wat we al weten onthouden we beter.
Bronnen over herinneren
Rijke bronnen van informatie over herinneren en vergeten zijn de boeken van Douwe Draaisma. Ik heb er vier. “Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt”, “Vergeetboek”, “De ivoren cel” en ‘De heimweefabriek”. Alle vier eenentwintigste eeuwers.
Geen actieve herinnering, wat kan dat betekenen?
“Poetin? Daar heb ik geen actieve herinnering aan.” Nou dan zit ‘t wel snor met hem. Dan is hij een geschikte baas van de NAVO. Weet niet wie Poetin is. ’n Voordeel. Komt ie nog wel achter. Een frisse start.
Hoewel. Is hij ook niet een tijdje de baas van Nederland geweest? Zag toen ook niet wat er allemaal mis ging. Heerlijk zo’n onbezorgde instelling. Hoeft niet bang te zijn voor een ‘burn out’. ‘Burned out’ steden zullen hem dus ook niet boeien. Gewoon ‘collateral damage’. Jammer, maar onvermijdelijk, noodzakelijk.
Tenslotte: troost en een tip voor mensen met regelmatige herinneringsproblemen. We hebben er sinds twee decennia een gigantisch extern geheugen bij: Google.
Edwin Kisman
Wat vond u van deze column?
Zie ook de column
Quo Vadis NATO? Met Rutte aan het roer. 24 nov 2023
