Vuurwerk: de knal, en de kater komt effe later

Het begint altijd met een paar voorzichtige ploffen in de verte. Dan volgt een knal. En nog een. Tegen de tijd dat de jaarwisseling nadert, is het oorlog. Straten gehuld in kruitdampen, opgeschrikte dieren, gewonden die de spoedeisende hulp overspoelen. Vuurwerk is voor velen een feest, maar de tol die het eist, is hoog.

Afgerukte vingers, de dood
Elk jaar weer vallen er slachtoffers. Brandwonden, afgerukte vingers, oogletsel. De dood. Het hoort er blijkbaar bij. Het zou een traditie zijn, een recht zelfs, om het oude jaar knallend af te sluiten. Maar hoe verhoudt dat recht zich tot de veiligheid van anderen? Tot de rust van omstanders die er niet om hebben gevraagd? Tot de zorgmedewerkers die overuren moeten draaien om slachtoffers op te lappen?

Eigen ervaring
Ik ben een ervaringsdeskundige. Vele jaren geleden rond Chinees nieuwjaar, in Menado. Had rotjes gekregen. Veel, kleine. Geen cobra’s. Stak ze af. Ging goed. Eén ontplofte niet. Raapte ‘m op, blies om de lont weer een kans te geven. Explosie. Heb een paar weken met een ooglap gelopen. Soort Moshe Dayan ‘avant la lettre’.
Een jaar later hetzelfde. In Uitgeest. Weer een rotje dat niet plofte. Weer opgepakt, weer geblazen. Was immers geen ezel. Nu mijn rechterhand in een spreidstand. Ik heb al mijn vingers nog, dat wel. Maar heb er lang last van gehad.

Geen verbod
Er komt voorlopig geen algeheel verbod. Er zijn argumenten daartegen. “Het hoort bij de Nederlandse cultuur”, zeggen tegenstanders. “Een verbod drijft de handel alleen maar de illegaliteit in”, wordt ook gezegd. En, “Waarom mogen burgers niets meer zelf beslissen?”
Een commentaar van Sander Schimmelpenninck in de Volkskrant van 3 februari:
“Geert Wilders, de man die niet zal rusten voordat al zijn kiezers armlastig, ongezond en ongeschoold zijn, zei dat een verbod ‘geen zin’ heeft omdat ongelukken vooral door illegaal vuurwerk veroorzaakt worden.”

Veranderende cultuur
Maar cultuur verandert. Wat ooit normaal was, is dat niet per definitie voor altijd. Kijk naar roken in cafés of de acceptatie van dronken achter het stuur stappen. We passen ons aan, omdat de nadelen uiteindelijk zwaarder wegen dan de traditie. Waarom zou vuurwerk anders zijn?

Strakker handhaven met verbod
En de illegaliteit? Die bestaat nu ook al. De gevaarlijkste vuurwerkbommen komen niet uit de legale handel, maar uit de schimmige circuits van internet. Juist een verbod kan de overheid de kans geven om de handhaving strakker te trekken en gevaarlijke situaties beter te beheersen.

Vuurwerk nòg niet gedoofd
We mogen best eens nadenken over de gevolgen van onze feesten. Is het ons dat allemaal waard? Die ene knal, die ene flits, in ruil voor pijn, schade en angst? Misschien is het tijd om afscheid te nemen van een traditie die zijn glans heeft verloren. Misschien is het tijd om te kiezen voor een veiligere manier van vieren.
Misschien is het toch tijd om het vuurwerk definitief te doven. Een verbod is er nog niet van gekomen. Schimmelpenninck nogmaals:
“De laffe logica van ‘je houdt het niet tegen’ is ook gemeengoed bij onze eigen regering, die afgelopen week een algeheel verbod op vuurwerk blokkeerde.”

Mama, kijk, zonder handen!
Ik heb later geen problemen meer met vuurwerk gehad. In het nieuwe millennium heb ik geen vuurwerk meer afgeschoten. Indachtig het toneelspel van Hugo Claus. Anders had ik mijn columns voortaan moeten dicteren. Gelukkig heb je tegenwoordig goede ‘spraak-naar-tekst’ apps.
Wijsheid komt met de jaren.

Edwin Kisman

PS. In mijn HBS -tijd had ik een klein laboratorium op mijn slaapkamer. Waar ik ook vuurwerk heb gemaakt. Ervaringsdeskundige.