Proefbalonnetjes oplaten. Ik bedoel proefdroontjes. Kijken hoe ze er op reageren. Of, ze er op reageren. Ze lijken terughoudend. Willen vooral de zaak niet laten escaleren. Zeggen dat ze niet weten waar de droontjes vandaan komen. Schijnheilig.
Lijkt me eenvoudig om erachter te komen. Gewoon eentje neerhalen en sectie plegen. Kijken wat erin zit. Wat op de onderdelen staat. Made in China, Made in Russia, of zelfs Made in Holland.
Misschien hebben ze dat al gedaan en houden ze het stil. Om geen extra onrust te kweken. Want er wordt al genoeg onrust gezaaid. Bij het nieuws, in de kranten, tijdens de zes ‘talkshows’ per dag. “Heb jij al een noodpakket?”. ‘A running gag’.
Een drone, wat is dat ?
Een drone is een onbemand luchtvaartuig dat op afstand wordt bestuurd. Door een piloot met een controller, of via een geprogrammeerde route.
Ze worden gebruikt te land, in de lucht, ter zee en zelfs onder water.
De inzet is exponentieel gegroeid. Door massaproductie, lage kosten en daardoor hoge vervangbaarheid. Dit heeft het karakter van oorlogsvoering fundamenteel veranderd.
Wat voor drone types zijn er?
Multirotor drones. De bekendste modellen, bijvoorbeeld de quadcopter met vier propellers, maar er zijn ook tricopters (3), hexacopters (6) en octocopters (8 of meer propellers).
Fixed-wing drones. Lijken op klassieke vliegtuigen en hebben stijve, vaste vleugels. Ze bieden een groter vliegbereik en een langere vliegtijd dan multirotors, maar hebben meestal een start- en landingsbaan nodig.
Helikoptervormige drones. Werken met één grote rotoras (single rotor), wat ze op een minihelikopter doet lijken. Ze kunnen verticaal opstijgen, lange vluchten maken en zware ladingen dragen. Populair voor industriële of militaire toepassingen
Hybride drones. Combinaties van ‘fixed-wing’ en multirotor. Kunnen verticaal opstijgen en vervolgens als vliegtuig efficiënt verder vliegen. Winnen snel aan belang voor logistiek en militair gebruik.
Grote, vliegtuigachtige drones. Zoals de Predator en de Reaper. Worden gebruikt voor (lange) verkennings- en aanvalsmissies. Het type waarmee waarschijnlijk Oekraïne de Russische olieraffinaderijen heeft bestookt.
Hoe werden ze bestuurd?
Tijdens de oorlogen in Irak en Afghanistan werden aanvallen met drones en raketten vaak uitgevoerd door jonge Amerikaanse militairen. Via beeldschermen en met ‘joysticks’. Soms vanuit bases in de VS zoals Creech Air Force Base (Nevada). Ook via het relaisstation Ramstein in Duitsland.
De jonge operators konden op afstand “jagen” op doelwitten in Afghanistan, Irak, Pakistan. Ze leefden in een bizarre realiteit. Overdag gevechtsmissies, na hun dienst gewoon naar huis. De opleiding voor het besturen van een Predator duurde acht tot tien maanden.
2025, twintig jaar later
De werkwijze van militaire drone-operators is de afgelopen twintig jaar drastisch veranderd door technologische vooruitgang en nieuwe gevechtstactieken.
Tegenwoordig zijn veel militaire drones uitgerust met kunstmatige intelligentie, autonome navigatie en ‘swarming’-capaciteiten. Drones opereren zelfstandig of in groepen. Zonder directe joystickbesturing. Ze kunnen taken verdelen, doelen herkennen en zelfs gezamenlijk aanvallen uitvoeren.
Moderne systemen zijn vaak “semi-autonoom”. De operator bevestigt doelen en start missies. De drones voeren zelf alle tussenstappen uit. Als het nodig is kan een operator ingrijpen, maar dit is vaker een uitzondering dan de regel.
Er wordt geëxperimenteerd met besturing via ‘augmented reality’, ‘virtual reality’ en zelfs hersencomputerinterfaces (BCI’s). Taken kunnen zó sneller en intuïtiever verlopen.
Als zwermen vogels
Eén operator kan nu meerdere drones aansturen. Die kunnen onderling taken verdelen. Operators kunnen hele zwermen programmeren voor verkenning of gecombineerd aanvallen. Dit vereist coördinatie, systeemintegratie en monitoring in plaats van directe besturing van elke drone.
Bij verlies van radiocontact of ‘jamming’ kunnen drones zelf beslissen door ingebouwde AI en vooraf geprogrammeerde routines. De operator wordt opgeleid om noodsituaties op afstand te beheren en te coördineren met AI-systemen.
Oorlogswinstmakers?
De wapenindustrie heeft een tandje bijgezet. Volle orderportefeuilles. Draait overuren. Mooie winsten, uitstekende kwartaalresultaten.
Krijgen zij hetzelfde verwijt als sommige boeren in de hongerwinter van 1944?
“Oorlogswinstmakers“, afgekort tot OW-ers? Mensen die direct profiteerden van de oorlogssituatie.
Tijdens die hongerwinter maakten stadsbewoners “hongertochten” naar de buitengebieden, vaak per fiets en soms te voet. Hadden kostbare bezittingen bij zich. Kleding, sieraden of servies die ze ruilden voor voedsel. Tegen hoge prijzen. Een trouwring bijvoorbeeld voor een zak aardappelen.
Investeren in defensie-industrie mag weer
Dat ligt nu anders. De wapenindustrie wordt niet gezien als OW-er, maar als redder. Er was vóór 2022 een trend bij grote beleggingsinstituten en-bedrijven om de wapenindustrie uit hun portefeuilles te verwijderen, respectievelijk te weren. Sinds de inval van Rusland in Oekraïne, de ellende in Gaza, het aantreden van Trump en niet in de laatste plaats de daaruit voortvloeiende verhoging van de defensie budgetten van de NAVO landen, is de stemming gekanteld.
De wapenindustrie is “defensie-industrie” geworden. Het zijn geen oorlogswinstmakers meer. Maar beschermers tegen de Russische dreiging. Verdedigers van de vrijheid. Investeren in de defensie-industrie mag dus. Het is investeren in je eigen veiligheid.
Aantrekkelijk, hoog rendement
En het loont. Een paar voorbeelden. Sinds (begin) 2023 steeg Rheinmetall met ruim 1.500%, BAE Systems (Brits) met 195%, Safran (Franse multinational) met 170% en Thales Nederland met 169%.
De koersen tonen pieken bij geopolitieke escalaties en dalen bij vredesbesprekingen. Hoe cynisch!
Maar het geldt ook voor andere bedrijven, die zich focussen op cyberbeveiliging, luchtafweer en niet-controversiële defensietechniek. Er zijn in Nederland zo’n 250 bedrijven en kennisinstellingen actief in de Nederlandse defensie-industrie.
Uitzonderingen zijn er ook
ESG-fondsen (Environmental, Social en Governance) en duurzame fondsen versoepelden in 2024-2025 hun uitsluitingsbeleid. Investeringen in defensiebedrijven, mits niet betrokken bij verboden wapens, worden niet meer categorisch afgewezen.
De strikte uitsluitingen zijn: clustermunitie, landmijnen en kernwapens.
Verzilver je ‘collateral benefit’
Schroom dus niet. Stap er in. De defensie aandelen op de beurs. ’t Kan weer. Is niet in strijd met je moreel kompas. Je bent immers ook voor zekerheid en veiligheid. Sluit wel de leveranciers van onderdelen aan Rusland uit.
Wacht op een dal. Vredesonderhandelingen tussen Poetin en Zelensky? De aandelen zakken dan. Laat ze effe verder zakken. Maar wees alert. Op het moment dat Poetin afhaakt, wat zeker gebeurt. Dan beginnen de drone aanvallen op Oekraïne weer en schieten de koersen omhoog. Uitstappen, snel verkopen. Alert aan de knoppen zitten. Verzilver je ‘collateral benefit’.
Steek je geld daarna in bedrijven die drones voor commerciële doeleinden maken. Voor Amazon pakjes bezorgen, voor Thuisbezorgd maaltijden en voor boeren de oogstcontroles uitvoeren.
Stap weer in defensie pas bij de volgende vredesonderhandelingen.
Succes met je handel
Edwin Kisman
Lees de column
Een zestiende-eeuws mysterie – 24 jan 2024
En bekijk ook de drone geschiedenis op You tube