Waar denk je aan als iemand het over een rollende keuken heeft? Aan een kookeiland op wieltjes dat je opzij kan schuiven als je meer ruimte om je keukentafel wil hebben? Je krijgt gasten. Twee stoelen erbij.
Of aan een verzakte keuken. Zoals bij die huizen aan de Rotte. Niet goed geheid. Achterkant aan de boezem ligt 50 cm lager dan de straatzijde. In de keuken rollen vaak dingen naar achter als je ze niet goed neerlegt. Achter een ding dat niet rolt. Een beschuitbus bijvoorbeeld. Want die schuiven niet gauw.
Keukens rollen Amsterdam binnen
Van 28 mei tot en met 1 juni wordt op een terrein bij de Westergasfabriek in Amsterdam weer het weekend van de Rollende Keukens gehouden.
Een bonte verzameling van keukens op wielen. Van Pipo aanhangers tot tientonners met een terras op het dak. Hopelijk is ‘t droog weer.
En in België, het Kaki Lima Festival
Komend weekend (17 en 18 mei) wordt het Kaki Lima Festival georganiseerd. In Kontich. ‘Of all places’. Een jaarlijks evenement van ‘Native Indonesia‘ in België, dat de Indonesische cultuur viert. Je zou daar toch eerder denken aan een Congolees Festival. Wel wat lastig zonder handen. Dankzij Leopold II en zijn ‘Force Publique‘. In de Congo-Vrijstaat. Maar toch.
Kaki Lima, wat’s dat?
Tussen twee haakjes, Kaki lima betekent letterlijk “vijf poten” of “vijf benen” in het Indonesisch. Waarom dat zo? Het karretje zelf heeft meestal twee wielen en een steunpoot, de verkoper heeft doorgaans twee benen. Opgeteld vijf poten. Hé ja.
Wisma GPI, een vertrouwde plek
Toen ik nog deels in Indonesië werkte logeerde ik in Jakarta altijd in Wisma GPI (“Huis” van de Gereja (“kerk”) Protestan Indonesia) aan de Jalan Teuku Umar. Schuin tegenover het museum van oud generaal Nasution (Pak Nas), vroeger hun woonhuis.
Aan de straat, naast de oprit van Wisma GPI, stond af en toe een kaki lima met saté. Te wachten op klanten, hotelgasten of zomaar voorbijgangers. De kans daarop leek me niet zo groot. De meeste hotelgasten reden in hun auto of taxi langs hem heen zonder ‘m te zien. En veel voorbijgangers kwamen er ook niet.
Op een avond besloot ik daarom een portie saté bij hem te bestellen en een praatje te maken. ‘Kasian‘ (zielig), toch? De zwoele nacht, de geuren.
Sateh Ayam Madura van een migrant
Een traditioneel karretje. Uitsluitend ‘Sate Ayam‘ (kipsaté). Gekookte kip op stokjes, door de marinade gesleept en vervolgens geroosterd. De ‘tukang sateh’(saté verkoper),’ een blije vriendelijke man. Een Madurees. Veel Madurezen migreren naar Java om daar hun geluk te beproeven. Ondernemers, zoals deze saté verkoper, maar ook veel ‘becak‘(betjak) rijders. Geen Marjolein Faber die ze tegenhield.
Ik vertelde hem over het restaurant van Sate-man. Dat vond ie een mooi verhaal en hij bood, enthousiast, meteen aan naar Nederland te komen, met kar en al. Zou hij saté maken. Op z’n Madurees. ‘t Klonk goed, “maar”, zei ik, “dat is niet zo makkelijk”. Ik rekende af en gaf hem mijn portie. Had ie tenminste een maal, want ik denk dat er die avond, na mij, niet veel klanten langs zijn gekomen.
Makkers staakt uw wild geraas
Hèt moment, jaren daarvoor, Sinterklaasavond, in Semarang. Het staat in mijn geheugen gegrift. Een warme tropenavond. “Zie de maan schijnt door de bomen” was er niet bij. Hoewel “Makkers staakt uw wild geraas” wel op z’n plaats zou zijn geweest. Tijdens die nadagen van de politionele acties. In een tijd waarin mensen ‘s avonds, zittend op hun “platje”, vanuit het donker werden beschoten en transporten naar het binnenland in konvooien moesten rijden. Met om-de-zoveel vrachtwagens een ‘bren carrier’. Eenmaal per week kwam zo’n konvooi langs ons huis, in de tweede versnelling de weg omhoog naar Salatiga.
Sinterklaasmaal van de straat
Onze ‘koki‘(kokkin) had die avond op straat gestaan om een ‘tukang sateh’ aan te houden en naar ons huis te dirigeren. Een ‘kaki lima’. Dat lukte. Hij zocht een plek op de stoep, naast het hek. We bestelden een paar porties. Goedgekeurd door mijn vader die altijd heel goed lette op de veiligheid van straatvoedsel. De ‘tukang sateh’ bereidde z’n sateetjes en koki bracht ze ons. Mooie kleine ‘sateh kambing’(saté van geit), met een heerlijke ‘kacangsaus’(pindasaus). ‘Lontong’(kleefrijst) erbij. Ons Sinterklaasmaal, ik vergeet dat nooit.
Nostalgie
Herinneringen aan een vervlogen tijd. Tropennachten, geuren, smaken. Kaki Lima’s. Nostalgie in ‘optima forma’.
Edwin Kisman
Bedankt voor je mooie verhaal!