Kan je er op straat veilig eten?

Kan je rustig saté’s bestellen bij dit vrouwtje op het strand van Sanur? Kijk eens hoe ze die saté bewaart. En dan die plastic doos met sambal. Gelukkig hoeft ze niet af te wassen. Ik zou het je niet aanraden daar een portie saté te bestellen. Zeker als je voor het eerst in Indonesië komt. Toen ik klein was, in Manado, mocht ik van mijn vader (arts) nooit eten in stalletjes langs de weg. Dat blijft je bij, je hele leven lang. Mij in ieder geval.

Zijn Indonesiërs dan imuun?
En al die Indonesiërs dan, zijn die imuun? Hebben die weerstand opgebouwd?
Ik weet het niet. Ik ken de statistieken niet, maar ook onder de Indonesiërs zijn er vaak zieken.

Bescherm je vooraf
Als je naar Indonesië gaat is het verstandig je te laten inenten, tenminste tegen DTP (difterie, tetanus, poliomyelitis) die 10 jaar bescherming biedt en tegen buiktyfus, die 70% bescherming biedt en 3 jaar actief is. Niet volledige bescherming dus.
Tegenwoordig is het ook verstandig, zeker als je naar Bali gaat, om een dengue vaccinatie te nemen. Een bekend vaccin is Qdenga van de leverancier Takeda. Sinds begin 2023 op de Nederlandse markt.

Voorkomen beter dan genezen
Niet volledige bescherming. Daarom is het verstandig tijdens je bezoek aan Indonesië de volgende gewoonten aan te houden.
Preventief. Ik doe dat nog steeds.
Water. Drink nooit water uit de kraan. Gebruik altijd water uit gesloten flesjes (Agua) of gekookt water (“air putih”). Poets je tanden ook met dit soort water!
Groente. Eet geen ongekookte groenten. Ze kunnen bovendien gewassen zijn met besmet water.
Ongeopende flessen. Neem in een restaurant alleen dranken uit flessen die niet eerder geopend zijn.
IJsblokjes. Accepteer geen ijsblokjes in je drankjes ( vraag “zonder ijs”, “ tanpa es”). Als je een koud biertje wil (als ze die al schenken), vraag die dan uit de ijskast (“koud bier”, “bir dingin”).
Handen wassen. Was je handen vóór ieder toiletbezoek, ná ieder toiletbezoek en altijd vóórdat je gaat eten. In de meeste restaurants zijn er wasbakjes in de eetruimte. Doet dat zeker als je van plan bent op z’n Indonesisch met je handen te gaan eten (“rijst met vis met de hand”)
Rauwe vis. Eet geen rauwe vis (“sushi”) of rauw vlees. Alleen in hete olie gebakken vis is betrouwbaar. Een heerlijke karper ( Gurami of Ikan Mas, droog gebakken, rechtopstaand, “goreng kering, berdiri”) met de hand uit elkaar getrokken is niet te versmaden. Wat zeg ik, is voortreffelijk!
Gekoeld eten. Let er op dat het eten niet te lang buiten de koeling heeft gestaan. Om die reden wantrouw ik het Padangse eten dat vaak een tijdje in een vitrine ligt en waarvan de restanten weer aan een volgende klant worden aangeboden. Dat heeft me een keer in Jakarta behoorlijk opgebroken.

Te laat, toch gepakt?
En als het noodlot heeft toegeslagen?
Norit. Als je toch last krijgt van diarree? Prop dan in eerste instantie een stuk of wat norit pillen, die je meegenomen hebt, in je mond. Smerig maar effectief. Dat het drinken van coca cola zou helpen lijkt een hardnekkige mythe te zijn.

Ziekenhuis. Als de norit niet helpt, probeer dan naar een goed (modern ) ziekenhuis te gaan. Ik heb goede, recente, ervaring met het Bali Mandara ziekenhuis in Sanur. Aanrader als je daar in de buurt bent.
Verzekering. Heb je een reisverzekering met werelddekking? Bel eerst de verzekering en vraag na afloop van de behandeling een gespecificeerde rekening. Ben je te ziek? Vraag een ander dat te regelen. 

Veiligheid in Nederland
Hoe is dat in Nederland, op al die festivals? De bonafide cateraars voldoen aan de HACCP eisen (Hazard Analysis and Critical Control Points). Ze worden daarop met grote regelmaat gecontroleerd door controleurs van de Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). Belangrijk is handhaving van de juiste temperatuur bij het  bewaren en bij de uitgifte.
Hygiëne is ook een belangrijke punt bij de bereiding. Daarvoor heb je stromend water in de buurt nodig. Regelmatig handen wassen en desinfecteren. Doet denken aan de protocollen van artsen, is ‘standard procedure’. Op overtreding staan boetes en sluiting van je tent. 

Vaak vuil afwaswater
In Indonesië gaat dat in stalletjes vaak anders. Een teiltje met vuil afwaswater waar borden en glazen in worden gewassen, een vies vaatdoekje waarmee gedroogd wordt of waarmee het hakblok wordt afgenomen. Ook in restaurants komt dat voor maar minder, denk ik. Je kan niet altijd achter de schermen kijken.

Blijf alert, blijf opletten
Het blijft dus zaak je te beperken tot verse, liefst in kokende olie, gebakken gerechten. Zoals die fantastisch droog gebakken vis, die ‘Gurami goreng kering‘.
Indonesische woorden kan je op je smartphone prima vertalen met de app ‘Google translate’. Volg ook de berichtgeving van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken (BuZa) over de veiligheid van het land en zijn regio dat je bezoekt.
Een mooie en veilige reis gewenst.

Edwin Kisman§
Wat vond u van deze reiscolumn?