De ‘cover’ van een tijdschrift. Zichtbaar achter een doorschijnende hoes. Plastic, in plaats van de gebruikelijke papieren band. ‘The Anatomy of Chemical Holland’. De omslag, de pagina die het blad moet verkopen, die de lezer naar binnen moet trekken. Al zichtbaar op de voordeurmat. Ideaal.
Ook het gesneden fruit, dat je verleidelijk aanstaart, in plastic bakjes in de supermarkt.
Dat is mooi en wel, maar plastic hè. Komt in de natuur. Vervuilt, breekt niet af. Je weet hoe de mensen zijn. Mikken ’t gewoon uit het open raampje. De zakjes, de peuken.
Milieueffect valt mee
Dat van die tijdschriftbanden valt wel mee. Berekende de toenmalige TH Twente in de zeventiger jaren. Een discussie die ontstond toen het Chemisch Weekblad voortaan in plastic werd verpakt. Een milieueffectrapportage. Plastic versus papier.
Het gebruik van plastic als verpakkingsmateriaal is sindsdien stormenderhand toegenomen.
Het nieuwe album ‘Moon Music’ van de wereldbekende groep ‘Coldplay’ is ook op lp te krijgen. Niet van vinyl maar van recycled pet-plastic (Volkskrant 7 oktober). Oprechte bezorgdheid over het klimaat of ‘greenwashing’?
Schaarse grondstoffen
Milieuvervuiling en verbruik van schaarser wordende grondstoffen. Dat valt nog wel mee zullen sommigen zeggen. Er zit nog zat olie in de bodem. Op land en onder de zee. De oliemaatschappijen zullen dat bevestigen.
Toch eist de productie van plastic (kunststof) zijn deel van die schaarser wordende grondstoffen (virgin resources) zij het minder dan andere toepassingen (brandstoffen). Van de productie van de raffinaderijen gaat 18 ton naar olie en 1 ton naar de productie van plastics.
Een oplossing is hergebruik. Zoals op grote schaal geboden wordt in de Rataplans en Marktplaatsen van deze wereld. Hergebruik van plastic ligt voor de hand. Maar dat is zo simpel nog niet.
Voorsortering
Om te beginnen, hoe haal je de plastics uit de troep die mensen produceren? Vervolgens, als het je lukt, krijg je ’tig’ soorten plastic. Elk met hun eigen vervolgproces om het verjongde plastic te kunnen maken.
Een aantal gemeenten in Nederland hebben al een handreiking gedaan. Zij hebben PMD (Plastic, Metaal en Drankkartons) zakken geïntroduceerd, waarin de burgers hun afval kunnen scheiden. Sommige gemeentes hebben aangekondigd dat tot 2026 te zullen doen en daarna over te gaan tot nascheiding.
Mechanische nascheiding
Die nascheiding, een sorteringsstap, geschiedt grotendeels mechanisch, soms nog met menselijke controle. Het spul dat niet door deze fase komt, de rest dus, wordt verbrand.
Bij AEB in Amsterdam wordt het afval gesorteerd. De metalen en andere componenten eruit gehaald, de plastics versnipperd en gewassen. Vervolgens gaat deze massa door een Magnetische Dichtheids Scheider (MDS), waar ze in een vloeistof gescheiden worden in PP (polypropyleen), HDPE (‘high density’ polyethyleen), PS (polystyreen) en PET (polyethyleen tereftalaat). Vervolgens verzameld in ‘big bags’ (2m3) en getransporteerd naar een verwerker, bijvoorbeeld Koninklijke Hordijk in Delft.
Daar wordt er in extruders folie van gemaakt en daaruit bijvoorbeeld weer bakjes voor de supermarkt. De cirkel is rond. Van graf tot wieg.
De rest verbranden
De rest gaat de oven in. De verbrandingsovens hebben het echter moeilijk.
Gemeenten zijn verplicht om de hoeveelheid restafval terug te brengen. Op termijn naar 100 kg/persoon/jaar. De verbrandingsinstallaties komen hierdoor leeg te staan en dreigen verlies te leiden.
Het restafval moet in de recyclebare stromen terecht komen (GFT, papier, PMD, glas). Echter door de druk van het verminderen van restafval met financiële prikkels (betalen voor restafval) neemt de kwaliteit van de recyclebare stromen af en worden deze daardoor lastiger toe te passen als grondstof en zijn extra sorteerstappen noodzakelijk.
Daarbij komt ook nog dat de bijdrage in de kosten voor het sorteren in de loop van de afgelopen jaren is afgebouwd (voor kunststoffen van € 800 naar € 300).
Een oplossing is de import van goedkoper restafval uit het buitenland. Maar ja, dan wordt daarmee het CO2 budget van Nederland belast met buitenlands CO2!
Nog een probleem, de markt. Plastic gemaakt uit aardolie (‘virgin oil’) is goedkoper dan ‘recycled’ plastic bij het huidige prijspeil van olie.
Regels een obstakel
Tenslotte geldt hier ook wat Willem Elsschot in zijn gedicht “Het Huwelijk” schreef: “Maar doodslaan deed hij niet, want tussen droom en daad
staan wetten in de weg en praktische bezwaren”.
Wetten, regels en praktische bezwaren zijn ook hier een probleem, bijvoorbeeld voor het proces ontwikkeld voor de conversie, door pyrolyse, van afvalplastic in olie. Hergebruik van afvalplastic, toch? Technoloog Eric Langedijk: “Nee, zeggen de autoriteiten, het maken van olie valt niet onder recycling. Is niet circulair. Als je van die olie weer plastic maakt, voldoe je aan de regels”. Bizar. Niet aan de grondgedachte, het verminderen van de aanspraak op de ‘virgin resources’ (de aardolie) voldoen, maar aan het criterium “plastic uit plastic”. Niet alleen de wetten en regelgeving zijn een probleem, maar ook de trage totstandkoming (langdurige processen) en de interpretatie (“wat is circulair?”). De klacht bij de recyclers: “Het ontbreekt aan kennis en daadkracht bij de institutionals”. Waar hebben we dat eerder gehoord?
Zwaar weer, faillissementen
Het hergebruik kampt nog met veel problemen. De marktwerking: de ‘virgin’ olie is te goedkoop (al zullen anderen daar anders over denken). Er is een marktoverschot. De markt wordt overspoeld door goedkoop spul uit de VS en China. Tenslotte zijn er de hoge operationele kosten in vergelijking met de lage verkoopprijzen van de recycled plastics.
Begin van dit jaar ging, als gevolg daarvan, Umincorp (opgezet in 2013) al failliet. Avantium, producent van “bioplastics’, ging in augustus onderuit. En vorige week kondigde Ioniqa, die in 2019 een PET recycling fabriek in bedrijf nam, zijn faillissement aan.
Deze malaise zal voorbij gaan aan het kleine Friese bedrijf “Impacd Boats“, dat boten maakt met een 3D-printer uit gerecycled plastic. Deze boten kunnen naderhand nog acht keer opnieuw gerecycled worden. Prima. Geen sorteerproblemen. Interessante ‘start up‘. Verwachte omzet in 2026 € 1,5 mln.
Hoe nu?
De overheid zou meer kunnen en moeten doen aan wet- en regelgeving en snelheid van handelen. Maar dat is geen uniek probleem. Wel belangrijk als belang wordt gehecht aan het halen van de klimaatdoelen. Hoezo? Die overstromingen? Woke nepnieuws, met AI gemanipuleerde beelden.
Het huidige kabinet denkt dan ook niet snel aan het nemen van maatregelen.
Edwin Kisman
Meer weten over plastic recycling?
Bekijk op YouTube “Hoe wordt plastic gerecycled?”
Een bezoek aan AEB
En lees de column in “Invalshoek”
“Wetten moeten vereenvoudigd worden” – 4 maart 2021
Of ga naar de Vakbeurs “Recycling” 12 tot 14 nov 2024
Chapiters: “Afval management”, “Sloop & Infra” en “Sorteren en Verwerken”
Zolang ons economisch systeem niet circulair is gaan we dit probleem niet oplossen, we zullen naar andere definities van ‘eigendom’ toe moeten
Goed en degelijk stuk, Edwin.
En ja, er moet iets gebeuren, stap voor stap …..