Een jaar geleden schreef ik een column over de inval van de Russen in Oekraïne. Die hadden verwacht als bevrijders te worden binnengehaald. In een maand het land onder controle te hebben. Met gelukkige, tevreden burgers. Dat liep anders. Zelensky mobiliseerde het westen, con sorte. Het verkeerde in een reguliere oorlog.
Ik vroeg me toen af: “stevent Oekraïne af op een langdurige guerilla?” Jacques Schuster suggereerde dat ook in ‘Die Welt’ van 19 april 2022. De titel van zijn analyse was duidelijk “ For Ukraine, It’s Time To Shift To Guerrilla Warfare”. Hij stelde dat Oekraïne de oorlog tegen de superieure oorlogsmachine van Rusland niet zou kunnen winnen, maar het tenminste kon proberen ‘m niet te verliezen. Door reguliere militairen te transformeren naar partizanen. Zo ver is ’t nog niet.
‘Achtung Panzer’
Het liep anders dan bij de Blitzkrieg van de Duitsers naar de Balkan, Yugoslavië en Griekenland in 1940. Een snelle opmars met moderne tanks. Tankbemanningen die 48 uur wakker gehouden werden met benzidrine. Het concept van generaal Heins Guderian, beschreven in zijn boek “Achtung Panzer”. Gespeld door Hitler, niet uit de kast gehaald door Putin.
Vastgelopen Blitz?
Oekraïne. Eind februari 2022, een colonne van 60 km op weg naar Kiev. Tanks, bevoorradingstransport, dagenlang geen beweging. Als ’t ware bevroren. De droom: in een paar dagen het hele land onder de voet gelopen, ingenomen, onderdeel gemaakt van Nova Russia. In plaats daarvan een snel gedoofde Blitz.
‘Lousy intelligence’
Wat ging er mis? Men had om te beginnen het boek van Guderian niet bestudeerd. Evenmin als het beroemde boek van de krijgsheer-filosoof Sun Tzu. Daarin hadden ze met name hoofdstuk 13 moeten lezen, over het gebruik van spionnen. Want nu dachten ze een dankbare bevolking te bevrijden, die hen zou verwelkomen. Die langs de kant zou staan, zwaaiend met vlaggetjes, zoals de Indonesische bevolking op Java, in 1942 de Japanners verwelkomden. Nu verwachtten ze ook een slecht geoutilleerd leger te ontmoeten, met sympathieën voor de “grote broer”. Ze hadden hun huiswerk niet goed gedaan, ‘lousy intelligence’.
Hoog moreel
In werkelijkheid troffen ze een vijandig volk, verenigd tegen een ongewenste indringer. Gesteund door een mediagenieke president, die ze een hart onder de riem steekt. Zoals Churchill dat deed tijdens de ‘Battle of Britain’. Ze troffen een leger voorzien van modern materieel, met een hoog moreel, bereid het eigen erf met hand en tand te verdedigen. Met een partizanen spirit. Voorlopig nog verwikkeld in een reguliere oorlog waarvan de uitkomst nauwelijks te voorspellen valt en die mede afhangt van het moderne materieel dat het westen, voorlopig nog mondjesmaat, levert. Zo niet? De onlangs gelekte Amerikaanse overheidsdocumenten suggereren de nederlaag van het Oekraïnse leger. Dat zou kunnen betekenen dat de Oekraïners overgaan op een guerrilla. Een kleine oorlog. Een langdurig kat-en-muisspel. Hoewel, de analyses spreken elkaar tegen.
Mujahideen
De Russen zijn hier al eerder mee geconfronteerd. Toen zij in 1978 Afghanistan binnentrokken om de zittende regering te ondersteunen verzandde de inval ook in een guerrilla. Hun tegenstanders? De Mujahideen, bedreven in het leggen van hinderlagen. Een kwestie van op het juiste moment, op de juiste plek zijn, met de juiste middelen en met de gepaste geheimhouding. Anders dan in Afghanistan zullen ze echter in Oekraïne te maken krijgen met een georganiseerde tegenstander. In tegenstelling tot de Mujahideen die vaak als onafhankelijke stammen optraden. De Oekraïners lijken meer in staat tot een ‘concerted action’.
Finland 1940
De Witte Dood
Ook de Finnen, inmiddels lid van de NATO, bereiden zich voor op een guerrilla, proactief. Ze hebben er ervaring mee, de Winteroorlog van 1939-1940. Hebben traditioneel veel scherpschutters in het leger, getrainde sluipschutters. Voeren die specialisatie op. Hun kampioen, de wereldwijde lijstaanvoerder van de sluipschutters: Simon Häyhä met 542 hits in 1940, door de Soviet soldaten de “Witte Dood” genoemd. De Finnen halen er nu ook jagers bij, die vertrouwd zijn met het ‘hide and shoot’.
Fundamentals of Guerrilla Warfare
Naast de bestudering van het meer dat tweeduizend jaar oude handboek van Sun Tzu (“De kunst van het oorlogvoeren”, 500 vChr) kunnen de Oekraïners ook het handboek van Abdul Haris Nasution (in de volksmond ‘Pak Nas’) raadplegen, “Fundamentals of Guerrilla Warfare”. Nasution was de commandant van de Siliwangi divisie van de TNI (Tentara Nasional Indonesia, het Nationale leger van Indonesië), die tijdens de “Politionele Acties” in Indonesië met zijn guerrilla het de Nederlanders lastig maakte. Trouwens ook de Islamitische ‘Darul Islam’, die mede door Generaal Spoor gefinancierd en van wapens voorzien werd.
“Winnen zonder te vechtent”
Sun Tzu’s standaardwerk wordt overigens niet alleen door militairen bestudeerd maar ook door politici, CEO’s van bedrijven en coaches van sportteams. Het werk gaat immers over competitie en het omgaan met conflicten in het algemeen. Het opmerkelijk is dat Sun Tzu per saldo propageert dat “Winnen zonder te vechten het beste is”. Een morele of een economische instelling?
Update 2024
Bij deze oorlog in Oekraïne moet ik vaak denken aan de volgende strofe uit Bob Dylans lied ‘Blowin’ in the Wind‘:
“Yes, and how many deaths will it take ’til he knows
That too many people have died?
The answer, my friend, is blowin’ in the wind
The answer is blowin’ in the wind”
Benieuwd wat er in de update 2024 zal staan?
Dat hangt mede af van de uitkomst van het (uitgestelde) lenteoffensief van de Oekraïeners.
Edwin Kisman
Wat vond u van deze column?
Heeft Sun Tzu ook iets geschreven over hoe je moet bemiddelen om tot een wapenstilstand te komen ? En welke eisen dat stelt aan de bemiddelaar ?
In de ‘Art of War’ heeft Sun Tzu het alleen maar over het voorbereiden en voeren van een oorlog. Strategie en tactiek.
Misschien heeft ie ’t in ander werk over bemiddeling.