“Ik moest echt nodig. Hield het niet meer. Zag een stille hoek bij het bankgebouw. Werd betrapt. Wildplasboete, € 140 plus € 9 administratiekosten”. ’n Ongeluk zit in een klein hoekje. Enfin, “een hele opluchting”.
Grote gevaren zichtbaar
Grote gevaren zijn zichtbaar en hoorbaar. Kondigen zich aan. Je kan ze ontwijken. Maar de meeste ongelukken komen onverwacht. Zitten in een klein hoekje. Een bananenschil. Een losliggende tegel. Een achteloos gebaar. Schijnbaar onschuldig. Wachtend op zijn moment. De ware tragedie begint vaak met iets dat nauwelijks de aandacht trekt. Een lekkende kraan wordt een ondergelopen huis. Een onoplettende automobilist veroorzaakt een kettingbotsing. Een vergeten lont een stadsbrand. Kleine nalatigheden, grootse gevolgen.
Londense brand
Neem de ‘Great Fire of London’ in 1666. Een bakkersoven op Pudding Lane, onschuldig rokend, zoals hij dat elke dag deed. Maar die nacht sloeg een vonkje over. De vlam sloeg over naar het houtwerk. Binnen een paar dagen lag bijna de hele stad in as. Geen terroristische aanval, geen duivels complot. Een onbeduidend moment van onachtzaamheid. Een klein hoekje.
De Titanic-ramp
De Titanic zonk in 1912 na een botsing met een ijsberg. Verschillende kleine factoren speelden daarbij een rol. Bijvoorbeeld: de bemanning had geen verrekijkers omdat de sleutel van de kast waarin ze lagen per ongeluk was meegenomen door een officier die niet meevoer. Dit kleine detail betekende dat de ijsberg te laat werd gezien, met een ramp als gevolg.
Eerste Wereldoorlog
Maar we kunnen nog meer leren van de geschiedenis. Zoals de moord op Aartshertog Franz Ferdinand, van Oostenrijk-Hongarije in 1914. De moordenaar, Gavrilo Princip, had oorspronkelijk geen directe kans om toe te slaan. Maar door een toevallige fout – de chauffeur nam de verkeerde afslag – kwam de auto precies voor Princip tot stilstand. Een schot voor open doel, dat uiteindelijk de Eerste Wereldoorlog ontketende. Een kleine omstandigheid, gigantische gevolgen.
De Cuba crisis
Hoe kunnen wij voorkomen dat kleine gevaren uitgroeien tot grote rampen? Door alert te zijn. Die kleine oorzaken tijdig herkennen. Door ons bewust te zijn van de kans op escalatie. Een sneeuwvlok die een lawine kan veroorzaken. Een wankele eerste dominosteen. Voorkomen is beter dan genezen. Dat vereist discipline. Oog voor detail. Een zekere mate van paranoia. Zoals Vasili Arkhipov tijdens de Cuba crisis, in 1962. Hij weigerde, als derde stem in het commando van de Russische duikboot, toestemming te verlenen tot het lanceren van een kerntorpedo. En voorkwam daarmee een derde wereldoorlog.
De O-ringen van de Challenger
Onderschatting is de ware vijand. We zien de dreiging niet, juist omdat ze onschuldig lijkt. Een verroeste schroef in een ruimteveer. Een stukje ijs op de startbaan. De ramp met de Challenger in 1986 had voorkomen kunnen worden als de ingenieurs serieus waren genomen. Zij waarschuwden voor de gevolgen van bevroren O-ringen. Hun zorgen werden weggewuifd. Het resultaat? Een explosie, live uitgezonden. Ook weer zo’n ongeluk in een klein hoekje.
Wees voortdurend alert
Dus ja, een ongeluk zit in een klein hoekje. Maar wie dat beseft, kijkt beter uit. Checkt de oven een tweede keer. Doet een stap opzij voor de roekeloze fietser. Denkt vooruit, is alert, handelt proactief. Voorkomen is beter dan genezen. Zeker wanneer de kans op escalatie groot is.
Edwin Kisman
Wat vond u van deze column?
Zie ook volgende columns over proactiviteit
Wáár gaan we voor: proactief, reactief of non-actief?
8 feb 2022
Schulden, beter voorkomen dan genezen of kwijtschelden
31dec 2022
Maak van een mug geen olifant
16 mei 2023
Wie zijn schulden (op tijd) betaalt verarmt niet
13 maart 2024